Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
13
użytekwstępnychrozważań)hierarchiielementów:cechyfizyczne,jakościes-
tetyczne(konstytutywnedlaprzedmiotuestetycznego),wartościestetyczne14.
Wieluautorówjednakwymienniestosujeterminyvjakość”ivwartość”,zwraca-
jącuwagę,żegdymówimyojakościachestetycznieważnych,totrudnoodmó-
wićimsensuwartości,pozatymsamopojęciejakości,choćmożebyćrozumia-
nenawielesposobów,jestdodatnie15.Ponadtokategorieestetyczneodnoszą
sięnietylkodoprzedmiotuestetycznego,alerozpatrywanewramachtzw.
sytuacjiestetycznejobejmująrównieżpojęciazwiązanezaktywnościątwórcy
iodbiorcyorazzłożonevprzejściapodmiotoweiprzedmiotowe”16.Spróbuję
więc,uwzględniającszerokierozumieniepojęciakategoriiestetycznej,odpo-
wiedziećnapowiązanezesobąpytania,ukonkretniająceestetycznąproble-
matykę:(1)Czyterminyvkamp”
,vglamour”ivvintage”sązwiązanezjakimiś
przedmiotowymiwłasnościami,innymisłowy,czysątonazwycechfizycznych
lubinnychwłaściwości(naprzykładukładu)iczymożnajechoćbyczęściowo
normatywniedoprecyzować(czysądefiniowaneobiektywnie,subiektywnie,
czyrelacyjnie)?(2)Czyterminyteodnoszonesąwprostdowartości,ajeślitak,
toczyjenazywająpoprostu,czyteżzwiązanesąznimiwinnysposób(sąskła-
dowymi,warunkująinnewartościitp.)?(3)Comogłobybyćrozumianejako
konstytutywnedlatakichwartości:czycechyprzedmiotowe(nacowskazuje
nadużywaniepojęciastylu),uwarunkowaniapodmiotowe(oczymświadczą
częsteatrybucjecałychstylówlubprzedmiotówestetycznych),czyjakaśstruk-
turarelacyjnaprzedmiotuipodmiotuzdolnawyważyćproporcjepomiędzy
tymielementami?Czymożnamówić-dajmynato-zarównookampowej
14Przyczymwszystkomożnatusproblematyzować,np.zakwestionowaćokreślo-
neterminyczypoziomy,skomplikowaćrodzajrelacjimiędzynimi,rozbudowaćstopień
uszczegółowienia.Wtymmiejscuniebędęodsyłaćdokonkretnychstanowisk,nato-
miastwybraneaspektytejproblematykiwidocznebędąwdalszychczęściachksiążki.
Por.np.przypis38.Natematogólnychzagadnieńestetykiaksjologicznejzob.np.Piotr
Gral,Oprocesiewartościowaniaiwartościachestetycznych,PWN,Warszawa1970;Maria
Gołaszewska,Istotaiistnieniewartości.Studiumowartościachestetycznychnatlesytuacji
aksjologicznej,PWN,Warszawa1990;TadeuszPawłowski,Wartościestetyczne;Bohdan
Dziemidok,Teoriaprzeżyćiwartościestetycznychwpolskiejestetycedwudziestoleciamię-
dzywojennego,PWN,Warszawa1980;tegoż,Głównekontrowersjewokółestetykiwspółcze-
snej,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2002.
15Pojęciejakości-jakzauważaJamesSommerville-jestniefortunne,ponieważ
oznaczaispecyficznąjakośćgatunkową,napodstawiektórejmożnacośzaklasyfikowaćdo
jakiegośzbioru,iindywidualnąjakośćkonkretnegoprzedmiotu.Wpewnymsensie(lecz
niedokładnieiniezawsze)odpowiadatofunkcjomopisowejioceniającej.Oczywiściesame
klasyfikacjemająsenswartościujący,coteżstawiapodznakiemzapytaniacelowośćodróż-
nianiajakościiwartości.Zob.tegoż,Czyistniejąjakościestetyczne?,s.123-141.
16RomanIngarden,Osytuacjiestetycznej,vStudiaEstetyczne”1977,t.XIV,s.115.
