Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
1.Prawnepodstawysystemówgospodarczych
wprowadzaćokreślonerozwiązanialubpodjąćjakieśdziałania.Zapunkt
wyjściaobierzemyraczejrozróżnieniewłasnościposiadanejDsprawiedli-
wie”iwłasnościposiadanejDniesprawiedliwie”,anastępnieprzedstawi-
myekonomicznekonsekwencjeobusytuacji5.Naturalniezawszemożna
podważyćsensownośćnazywaniajednegorozwiązaniaDsprawiedliwym”,
adrugiegoDniesprawiedliwym”.Takwestiajestprzedmiotemprzyjmo-
wanychsystemówwartości.Jednakniezależnieodwyznawaniatychczy
innychwartościobiektywnekonsekwencjeoparciananichsystemówspo-
łecznychsąjużodtychwartościniezależne6.
Zanimprzejdziemydalej,wartoobronićtezę,żewszelkiegorodzajukon-
fliktywspołeczeństwiesąostatecznierozwiązywanedziękiporozumiewa-
niusięiokreśleniuprzysługującychprawdysponowania.Nawetzpozoru
takideologicznyproblemjakwolnośćsłowadasięrozstrzygnąćwobrębie
prakseologiiprawwłasności.Swobodagłoszeniaróżnychpoglądówozna-
cza,żeczłowiekjestwłaścicielemswojegociała,awszczególnościaparatu
artykulacyjnego,któryumożliwiawypowiadaniesię.Zakwestionowanie
wolnościsłowaiteza,żewładzamaprawoodebraćwolnośćgłoszeniapo-
glądów,oznacza,iżwładzamaprawododysponowaniaokreślonymfrag-
mentemciałaludzkiego,zczegobywynikało,żemożnaimzabronićkorzy-
staniazniegowtakiczyinnysposób.Prakseologięprawwłasnościmożna
teżrozszerzyć,podającpodobneprzykładywłasnościinnychzasobów,nie-
mającychzwiązkuzludzkimciałem.Awięcpodstawowymwyzwaniem
naukspołecznychjestprzeanalizowanieróżnychporządkówprawno-wła-
snościowychiichnieuniknionychspołecznychkonsekwencji7.
Jakwidać,ustaleniesposoburozstrzyganiakonfliktówwspołeczeń-
stwieodbywasięwwynikuzdefiniowania,wjakisposóbokreślonejed-
nostkiDposiadają”rozmaitezasoby.Spójnywewnętrznieikonsekwentny
systemprawnybędzierozstrzygałoposiadaniuwszystkichzasobów,po-
cząwszyodzasobówniezbywalnych,takichjakciałoludzkie,następnie
5Stądteżniebędziemysięzajmowaćważnąkwestią,aczkolwiekonormatywnym
charakterze,dotyczącątego,jakieposiadaniejestsprawiedliwelubktoicopowinien
posiadać.LiberałowiepowołująsiętutajzwyklenaLocke’a(1992)ijegolaborystycz-
nąteoriętworzeniawłasności(tylkopracamożetworzyćwłasność;wszystko,cona-
stępujepóźniej,jestprzenoszeniemwłasności).
6Naprzykładobiektywnekonsekwencjespołeczneuchwaleniakonkretnegopra-
wabędąniezależneodtego,czydaneprawouznamyzaDsprawiedliwe”wgłębszym
sensie,czyteżnie.
7JakzauważaRothbard(1970,s.176–177),wszystkieprawaczłowiekamożna
widziećprzezpryzmatprawwłasności.
