Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Istniejewieledefinicjiorazklasyfikacjizagrożeńikatastrofprzyrodniczych.Naogółsąone
określanejakowydarzeniaskoncentrowanewczasieiprzestrzeni,podczasktórychginąludzie
(wskrajnychprzypadkachnawetkilkasettysięcyosób),astratymaterialnebywająogromne.
Niektóreznichjednakwykraczająpozaramylokalneiobejmująswymoddziaływaniemcały
glob.Ichprzebiegjestzróżnicowany–odzjawisknagłych,gwałtownychdopowolnych.Niektóre
katastrofymożnaprzewidzieć,innesązupełnienieoczekiwane.Sąkatastrofyspowodowane
czynnikaminaturalnymiitakie,którepowstaływskutekdziałalnościczłowieka.Stopieńich
natężeniainiszcząceskutkiokreślasięzregułyliczbąofiarśmiertelnychiosóbdotkniętych
żywiołem,aleteżiszacunkiemekonomicznymspowodowanychprzezniestratmaterialnych.
Jednazklasyfikacjizagrożeń,przedstawionaprzezC.Barretaiinnychw1991r.,dzielijena
pięćgłównychgrup:
geologiczne(trzęsieniaziemi,wulkanizm,ruchymasowe,tsunami,erozja);
hydrologiczne(powodzie,pustynnienie,lawinyitp.);
oceanograficzne
(powodzie
w
strefie
przybrzeżnej,
zmiany
poziomu
morza,
zanieczyszczeniaakwenówitp.);
meteorologiczne(sztormy,cyklony,zawiejeśnieżneitp.);
związanezpokrywąwegetacyjną(pożary,susze,upustynnienie,szarańcza).
Podziałtenniejestjednakdoskonały,gdyżzagrożenia,zaliczanedoposzczególnychgrup(np.
meteorologicznej,wegetacyjnejczyhydrologicznej),częstosięzazębiają.Klasyfikacjatanie
obejmujeteżzagrożeńnaturykosmicznej.
Najbardziejinteresującąnasgrupęzagrożeńprzyrodniczych–geozagrożeń,możnapodzielić
dalejnazwiązanezczynnikamiegzogenicznymi(ruchymasowe,erozja,cyrkulacjaatmosfery)
orazzczynnikamiendogenicznymi(trzęsieniaziemi,wulkanizm).Bardzoczęstomamyjednak
doczynieniazezjawiskamizłożonymi,coniestetyutrudniaichprzewidywanie,np.znane
sąprzypadkipowstawaniaosuwisknaszerokąskalęwzwiązkuzewstrząsamisejsmicznymi.
Katastrofyprzyrodnicze–powodzie,huragany,trzęsieniaziemi,erupcjewulkaniczne,
osuwiska,czywreszcieuderzeniaciałkosmicznych,sąprzyczynąwielutragedii.Według
statystykmiędzylatami1947a1967wkatastrofachprzyrodniczychzginęłookoło450tys.
ludzi.WjednymtylkotrzęsieniuziemiwIndiach4kwietnia1905r.zginęłoponad50tys.osób.
Toznaczniewięcejofiarniżwtrakciewielukonfliktówwojennychłącznie,pomijającwojny
światowe.Naszczęście,dziękipołożeniugeograficznemuiwarunkomgeologicznymPolskanie
figurujenalistachnajwiększychkatastrofprzyrodniczych,którewydarzyłysięnaświeciewXX
wieku.
DoniedawnaPolskabyłauważanazakrajniemalpozbawionyzagrożeńnaturalnych.
Wistocie,naszkrajwyróżniasiępodtymwzględempozytywniewśródkrajówEuropy,
zwłaszczaEuropyPołudniowej,niewspominającjużokrajachpozaeuropejskich,gdziewedług
statystyknastępujeokoło90%wszystkichkatastrofnaturalnychnaZiemi.
Nieznaczyto,żewnaszymkrajuniezdarzałysiężadnenieszczęścia.Źródłahistoryczne
donosząotrzęsieniachziemi,którenastępowałynaPodhaluiwinnychrejonachpołudniowej
ipołudniowo-zachodniejPolski(ostatniewiększeprzejawytychzjawiskodnotowanowXVIIIw.),
choćprzekazyhistorycznemówiąteżowstrząsachsejsmicznychwpółnocnejPolsce,anawet
odużychfalachnaBałtyku.Dośćczęstebyłyrównieżpowodzie,takżenanaszychgłównych
rzekachWiśleiOdrze.Choćliczbaofiarbyłaniewielka(dziesiątkilubsetki),powodowałyone
jednakipowodująnadalznaczącestratymaterialne,aniekiedynawetwstrząsypolityczne.
Przełomowedlauświadomieniaspołeczeństwuskutkówzagrożeńnaturalnychbyłolato1997
r.KatastrofalnapowódźnaOdrzeijejdopływachlatemtegorokuspowodowaładużestraty
