Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
Trzęsieniaziemi
Wieżeigmachywaliłysięnaziemię,rzekipowystępowałyzłożysk,aludzienagłym
strachemzdjęciodzmysłówirozumuodchodzili.
TenopissilnegotrzęsieniazieminiepochodzizKalifornii,Japonii,Indonezji,czyChile.TakJan
DługoszopisywałsilnetrzęsieniezieminapołudniuPolskiw1443r.Jegoepicentrumznajdowało
sięwSudetachiwyrządziłoznaczneszkodyweWrocławiu,BrzeguiwKrakowie.Wkronikach
odnotowano:
Roku1443,5czerwcapopołudniustałosięwielkiedrżenieziemiwpośródstrasznych
grzmotówtak,żewmieścieKrakowiewszystkiemuryodtrzęsieniajakbyzwalićsięmiały
istrasznysprawiałyłoskot,awwielumiejscachnamurachisklepieniachpokazałysię
niemałeszparyipęknięcia,leciałycegłyikamienie.
Tenprzykład,wcaleniejedynywhistoriiPolski,atakżenietakdawnewstrząsynaWarmii
iMazurach(21IX2004)oraznaPodhalu(30XI2004)świadcząotym,żetrzęsieniaziemi
sąkatastrofamiprzyrodniczymi,któremogądotknąćkażdegoznas,awnieprzygotowanym
nawstrząsrejoniespowodowaćwielkieszkody.
Trzęsienieziemi–tonaturalny,krótkotrwaływstrząsośrodkaskalnegopochodzącyzgłębi
Ziemiirozchodzącysięwpostacifalsejsmicznychpojejpowierzchniiwewnętrzu.Kiedy
ośrodekskalnypoddawanyjestciśnieniu,naprężenianimwywołanekumulująsiędopewnego
momentuiskałymogąsięodkształcaćplastycznie.Poprzekroczeniuwartościkrytycznej,
uzależnionej
od
rodzaju
ośrodka
(w
tym
przypadku
skały),
następuje
przekroczenie
wytrzymałościiprzerwanieośrodka,czemuczęstotowarzyszyprzemieszczeniewkierunku
uzależnionymodpanującegoukładunaprężeń(ryc.2).Torodzifalesejsmiczne.Można
touzmysłowićsobie,wykonującnastępującedoświadczenie.Dociężkiegoprzedmiotuleżącego
naszorstkiejpowierzchninależyprzyczepićsprężynę,anastępnierozciągaćjąwkierunku
równoległymdopowierzchni.Zauważymy,żesprężynabędzierozciągaćsiędopewnego
momentu(momentu,wktórymsiłarozciągającasprężynęprzekroczywielkośćoporu
przedmiotuuzależnionegoodjegociężaru),wktórymprzedmiotprzesuniesiępopowierzchni,
asprężynawrócidoswegopierwotnegostanu(ryc.3).
