Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
WSTĘP
przestalimylićduchowośćzzabobonemisekciarstwem”7.Słowatezjednejstrony
dobrzeoddająomawianywniniejszejksiążcestatusduchowościjakokategorii,która,
coprawda,niepasujedoobrazuodczarowanegoświata,ajednakuporczywieweń
sięwkrada.Zdrugiejstrony,Mofettwyraźniezwracauwagęnanapięcietowarzy-
szącezajmowaniusiękategoriąduchowościwramachsystemuedukacji.Napięcie
tozwiązanejestztym,coMichelFoucaultnazywanszantażem»byciazalubprze-
ciwOświeceniu«”8.Wskazujeonnaalternatywępozostaniawnurcieracjonalizmu
albobyciaprzeciwko-wopozycjidorozumu.Topozycja,rzeczjasna,potępiona
szczególniewpolunauki.Proponowanadyskusjanadduchowościąniejestjednak
wpisywaniemsięwnurtpotępiającyrozumiprzeciwstawieniemmuduchowościjako
kategoriizbawiennejdlaodnowieniaedukacji.Jestraczejpropozycjąpewnejdrogi
wyjściazimpasu,którymożnabyłobyokreślićsłowami:nJeślirozum,tozpewnością
nieduchowość.Jeśliduchowość,tonapewnonierozum”
.Popierwszebowiem,jużna
początkutrzebastwierdzić,żepoddawanaanalizieduchowośćjestzpolapedagogicz-
negonieusuwalna.Jejliczneśladyodnajdujemywpedagogice,któraobfitujewwizje
duszyjakokategoriicentralnejdlaprocesuedukacji.AnalizujejeDanielTröhler9.
Przyglądającsiępróbomdotyczącymteoretyzowaniapraktykiedukacyjnejwprote-
stanckiejczęściEuropywkońcuXVIIIwieku,autorpokazuje,żeteoriepedagogiczne
wswoichpoczątkachbyłyniejakoprzepisemnawzmacnianieduszyludzkiej.Pro-
testantyzmszwajcarskiszukałwedukacjiochronyduszyprzedniebezpieczeństwa-
mikomercjalizującegosięświata(Pestalozzi,Rousseau),natomiastprotestantyzm
niemiecki(Herbart,Kant,Dilthey)widziałwedukacjisposóbnazbawienieduszy
poprzezjejwewnętrznąintegrację.Pedagogikawciążadresujekategorięduchowości
wswojejrefleksji,poszukującjednocześnieodpowiedniejdlaniejformuły.Nadzieja
nazbawienieduszy,nreligijnysłuch”jednostki,potrzebaintegralności,pragnienie
byciaCałością10,poszukiwaniesensu,celuiznaczeniawżyciu11-totematynie-
ustającowpedagogiceżywe,choćopowiadanesąnaróżnesposoby.Zjednejstrony,
duchowośćwtekstachpedagogicznychewoluuje:zmieniaswojeoblicze,inaczejsię
oniejmyśli,jakrównieżużywasięinnychnarzędzidojejpraktycznegozastosowa-
niawpoluedukacji.Jednakzdrugiejstrony,znamiennejestto,żewodczarowanym
świeciepojęcia,takiejak:duszaiduchowośćwydająsiębyćmałonporęczne”
,nieco
anachroniczne,ajeślidodać,żesąonetakżetrudnedozdefiniowania,tozrozu-
miałestajesię,dlaczegobywająspychanenamarginesyznaczeńwramachsystemu
edukacji.Byćmożewspółcześnie-bardziejniżkiedykolwiekwcześniej-potrzebu-
7
J.Mofett,„SoulSchool”.SpiritualityandWriting,Boynton/Cook,Portsmouth1997,s.261.
8
M.Foucault,CzymjestOświecenie?[w:]Filozofa,historia,polityka:wybórpism,przeł.D.Lesz-
czyński,L.Rasiński,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa-Wrocław2010,s.286.
9
Zob.D.Tröhler,Betweenuniversallyclaimedtheoryandcommonunderstanding[w:]Making
aDiferenceinTeory.TeTeoryQuestioninEducationandtheEducationQuestioninTeory,
eds.G.Biesta,J.Allan,R.Edwards,Routledge,London-NewYork2014.
10
A.Bielik-Robson,Czyduchowośćponowoczesna…
11
A.W
.Astin,H.S.Astin,J.A.Lindholn,CultivatingtheSpirit.Howcollegecanenhancestudents’
innerlives,Jossey-Bass,SanFrancisco2011.
