Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
duchowych,wtymichudzialewnabożeństwach,homiliachikatechezach,procesjach,
bractwach,nauczaniuszkolnymiopiececharytatywnej.Wramachdrugiegoztych
obszarówbadawczychsporouwagipoświęcononależącymdoKościołaosadompod-
miejskim,gdzieznalazłolokumwieleinicjatywwspomagającychformowaniepostaw
religijnychiduszpasterstwonatereniemiasta.
Osobnym,wartymomówieniazagadnieniemstałosięmiejsce,jakieprzypad-
łowudzialekatolikomwramachrozwarstwionego-stosowniedorealiówepo-
ki-gdańskiegomieszczaństwa.Jakointeresującyproblemrysujesięzwłaszczakwe-
stiakształtowaniaelitzastępczych,skoropatrycjatGdańskawpełniopowiedział
sięzaprotestantyzmem.Katolickiepospólstwo,jegoaspiracje,plebsimieszkańcy
wyodrębnionychprawnieklasztornychjurydyktokolejneelementyspołecznego
układusiłwewnątrzmiasta.Niemożnateżbyłopominąćroliiznaczeniapozornie
obcychwstrukturzemiastaemigrantów,szlacheckichrezydentówidyplomatów
obcychpaństw,którzywzastępstwienaturalnychelit-przemieszkująctuprzez
wielelat-pełniliwGdańskurolęmecenasówigodnychnaśladowania(pokazywa-
nia)reprezentantówkatolickiegośrodowiska.Wostatniejczęścipracy,rozdziale
dotyczącymkoegzystencjikatolikówiprotestantówwewnątrzwspólnegomiej-
skiegoorganizmu,przedstawionowzajemnerelacjepomiędzyobuwyznaniowymi
grupami,formyrywalizacjiiwalki,wzajemneopinieosobieisferynieuniknionej
współpracy.Natymtleszczególnieistotnystałsięproblemkonwertytówzprote-
stantyzmunakatolicyzmizkatolicyzmunaprotestantyzm,stosunekdonichwładz
miejskichiczynnikówkościelnych,swoistypapiereklakmusowymożliwejdozdiagno-
zowaniawmieścietolerancji(lubjejbraku).
ZamiaremautorabyłoprzedewszystkimopisaniesytuacjikatolikówwGdańsku,
niemożnabyłojednaknieporównaćprzemianzachodzącychwmieścienadMot-
ławązinnymiośrodkamimiejskimiprzeżywającymipodobneproblemy,zwłaszcza
zaśdwomapozostałymitzw.wielkimimiastamipruskimi,ToruniemiElblągiem.
Wzamykającejopracowaniekonkluzjiwsposóbogólnypokazanojeszczekontekst
europejskiproblemu,przedstawiająckilkawybranychprzypadkówwyznaniowej
koegzystencjikatolikówzprotestantami,przedewszystkimzobszaruRzeszy,gdzie
miasta(tzw.wolne,cesarskie)cieszyłysiępodobnymzakresemswobódjakGdańsk
wRzeczypospolitej.
Literaturaprzedmiotu
ChociażGdańskpozostawałwobrębieRzeczypospolitejObojgaNarodówwyjąt-
kowoważnympunktemnamapiejejwieloetnicznejiwielowyznaniowejkultury,
problemstosunkówwyznaniowychwmieścienadMotławąnieznalazłdotychczas
należytegomiejscawpublikacjachipracachbadawczych.Brakujezwłaszczarzetel-
negocałościowegoujęciatychkwestii,awielkiemonografie,publikowanewostat-
nichdekadachipoświęconedziejomcałegomiasta,wefragmentachdotyczących
