Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp-Świadectwowiarybł.JanaHenrykaNewmana
19
suwasiętuodwewnątrznazewnątrz,pierwiastekobiektywnycoraz
bardziejprzeważanadsubiektywnym35.
ZkoleidlaWilliamaJamesa-zpunktuwidzeniajegoteoriidoświad-
czeniareligijnego-postawaangielskiegokonwertytywynikastąd,że:
DWyobraźniaNewmanamawsobie[...]wrodzonepożądaniesystemu
kościelnego[...]D36;lubteżdlatego,że:D[...]teologiadogmatycznaposia-
dapewnąwartośćwzruszeniowądlaumysłówtypuNewmanaD37.
TymczasemDwiaradogmatycznaD(A308)Newmana-takjakjuż
wspominaliśmy-byławjakimśsensiepochodnąstawianejprzezeńdia-
gnozystanuwspółczesnegomuświataispołeczeństwa.Przypomnijmy
tedy,conapisałnakartachApologiinatematDwładzyapostolskiejD
iDnieomylnościKościołaD:
Jesttopomocdlazaradzeniapewnejpotrzebieiniewykraczaonapoza
tępotrzebę.Jejprzedmiotemiskutkiemrównieżniejestosłabianie
wolnościlubsiłymyśliludzkiejwspekulacjireligijnej,aleopieraniesię
jejprzesadzieikontrola.(A369)
Iniecowcześniej:
Jestto[...]nadzwyczajna,ogromnapotęga,zesłananaziemiędlapoty-
kaniasięzezłemolbrzymimidlaopanowaniago.(A366)
Jesttozatem-summasummarum-DlekarstwonawielkiezłoD(A367),
czylinazamętwświecieizagubieniewnimczłowieka.
Takwięc-rozpatrującrzeczzinnegojeszczepunktuwidzenia(tym
razemfilozoficznego)-dałobysięchybaowąpredylekcjęNewmanado
DwiarydogmatycznejDpotraktowaćjakowynikjedynejwswoimrodza-
jusyntezydwukomponentów:zjednejstronypragmatycznegoempiry-
zmu,zdrugiejzaś-iścieplatońskiegoidealizmu38.Ergo:postawareligij-
naangielskiegomyśliciela-wjejcałokształcie-jawisięzatemjako
osobliwysplotrealizmuiwizjonerstwa,przyczym-wedleosąduNew-
mana(wktórympierwiastekplatońskizdajesiębraćgórę)39-prawdzi-
35Tamże(pisowniazmodernizowana).
36W.James,Doświadczeniareligijne,przełożyłzoryginałuiprzedmowąopatrzył
J.Hempel,przekładsprawdziłR.Radziwiłłowicz,Kęty2014,s.391.
37Tamże,s.378.
38Por.P.Kłoczowski,Wstęp[do:]JohnHenryNewman,Kazaniauniwersyteckieł,
s.10.Pewniezasadnebyłobydołączeniejeszczetrzeciegokomponentu:arystotelesow-
skiegoeudajmonizmu(por.tamże).
39Por.M.Zdziechowski,Pesymizm,romantyzmł,t.II,s.148-156(zwłaszczas.149).
