Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrzemianyKościołówskandynawskichwXVIw.:reformacja
23
szlachtęjegodwuletniegosynaFryderykananastępcętronuDaniiiNorwegii.
Towłaśniewefekcietychwydarzeńdokonanofaktycznejinkorporacji
Norwegiiwrazzjejterytoriamizamorskimi(tj.Islandią,WyspamiOwczymi
iGrenlandią)domonarchiiduńskiej.
W1537r.opublikowanonoweregulacje(wjęzykułacińskim,dwalata
późniejpoduńsku)wsprawieorganizacjiKościoładuńskiegooraznor-
weskiego(kirkeordinans),zatwierdzoneosobiścieprzezMarcinaLutra.
Rozporządzeniewniezwykleostrejtonacjizakazywałopostu,celibatu,
odpustóworazkultuświętychwkażdejpostaci.Niezawszeprzestrzegano
tegozakazu;żywotny,zwłaszczawśródnorweskichchłopów,pozostał
uznanyzanarodowykultśw.Olafa;podobnieobecnypozostałkultmaryjny,
widocznyzwłaszczawmalarstwiesakralnymażpokoniecXVIIw.Religijne
funkcjepastorówsprowadzonodoobowiązkówudzielaniachrztu,ślubu,
komuniiorazwygłaszaniakazań.Tenależałogłosićwjęzykunarodowym,
promowaćlekturęBibliiorazpieśnireligijne.Wymógutrzymywaniabezpo-
średniegokontaktuzBiblią,uznawanąprzezluteranówzawyłączneźródło
wiaryiSłowoBoże,oznaczałkoniecznośćdokonaniatłumaczeńzjednej
stronyorazalfabetyzacjispołeczeństwazdrugiej.
PierwszychprzekładówPismaŚwiętegonajęzykduńskidokonano
nadługoprzedopisywanymiwydarzeniami.W1480r.wjednymduń-
skichklasztorówpowstałorękopiśmiennetłumaczeniepierwszych12ksiąg
StaregoTestamentu,z1524r.pochodziBiblia(tylkoNowyTestament)
przetłumaczonazinicjatywyChrystianaII,w1528r.opublikowanozaś
zbiórpsalmówFransaVormordsena.HansTausen,pierwszyduńskibiskup
luterański,orazPederTidemandwydalikolejnowlatach1535i1539frag-
mentyStaregoTestamentu.PierwszakompletnaedycjaBibliiwjęzykuduń-
skimtotzw.BibliaChrystianaIIIz1550r.Kolejniduńscymonarchowie,
wypełniającswójobowiązekdbaniaoewangelizacjępoddanych,inicjowali
nowetłumaczeniaiwydaniaPismaŚwiętego:BibliaFryderykaII(ur.1534,
1559-1588)z1589r.,BibliaChrystianaIV(ur.1577,1588-1648)z1633r.
WedługnowejorganizacjiKościołabiskupówpowoływałmonarcha
(przezkrótkiokreswprowadzonodlategostanowiskawzorempaństw
niemieckichtypowourzędnicząnazwęsuperintendentów,pokilkulatach
pozostaławyłącznieterminemprawnym,adojęzykapotocznegowróciła
tradycyjnanazwabiskupów).Strukturabyłaprosta:głowąKościołabył
król,którypowoływałbiskupów,tymzkoleipodlegalipastorzy,wybierani
przezwspólnotyparafialnewspólniezradąparafii.Wpraktyceowyborze
decydowałjednaklokalnywłaścicielziemski.Wimieniukrólawybórbył
akceptowanyprzezstarostów,kandydatnapastoraprzechodziłtakżeswoisty
egzaminzjedyniesłusznejwiary,jaktoujmowałaregulacja.Pamiętano
teżokatecheziedzieciimłodzieży,aobowiązeknauczaniawtejmierze
