Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrzemianyKościołówskandynawskichwXVIw.:reformacja
25
OlausPetriwyłożyłzasadynowejwiary,wskazującprzytymnakonieczność
odprawianiamszywjęzykuszwedzkim,zwłaszczadlaludziniewykształco-
nych.Jednocześniezwracałuwagę,że:nNiktniemożebyćzmuszanylub
skłanianydomszywjęzykuszwedzkim[...],takjakwogóleniktniemoże
byćzmuszanylubskłanianydosłowaBożego;tocomaprzynieśćowoce,
musibyćniewymuszone”
6
.
Widaćwtychsłowachzarównowłaściwądlawczesnejreformacjitole-
rancję,jakiniechęćwobecautorytatywnegoopowiedzeniasiępojednej
zestron.Zwłaszczażewprzeciwieństwiedochłopówduńskich,szwedzcy
łączylisięznorweskimiwniechęciwobecnowejwiaryiGustawEriksson
świadomieopóźniałreformyKościoła
7
.WszwedzkimKościeleluterańskim
zachowanowięcpewneelementydawnejliturgii,któreupodabniałygonie
tyledokatolickiej,iledoanglikańskiej(napoczątkuXVIIIw.zestrony
anglikańskiegoHighChurchnapływałynawetpropozycjeutworzeniaswo-
istejnunii”obuKościołów,odrzucanejednakprzezSzwedów).Innybył
takżestatussamegoKościoła,któregogłowąpozostałarcybiskupUppsali,
nadrzędnośćmonarchyuznawałjedyniewodniesieniudosprawświeckich.
ProcesuniezależnianiasięKościołaszwedzkiegoodRzymudokonałsię
wlatach1530-1540.OstatniarcybiskupSzwecji,JohannesMagnus,wysłany
zposelstwemdoPolskidotarłzaledwiedoGdańska,wybrawszywrazzbra-
temOlausemwychodźstwoweWłoszech.W1536r.nasynodziewUppsali
zgodnieprzyjętoprogramreformacji,aKościółszwedzkizostałzorgani-
zowanynawzórduńskiego-kontrolanadnimprzeszławręcemonar-
chy.Wmiejscearcybiskupatakżepowołanosuperintendenta,urzędnika
państwowegoofunkcjizbliżonejdozakresuobowiązkówministradospraw
wyznań;zostałnimGeorgNorman.JednymsłowempowstałKościółpań-
stwowy.OrdynacjękościelnąuchwalonowSzwecjiznaczniepóźniejniż
wDanii,dopieronaprzełomie1571i1572r.
8
WczasachpanowaniaGustawaErikssonaiutrwalaniasięluterani-
zmuwdziedziniekulturyiewangelizacjidokonałysięważnekwestie,
przedewszystkimopublikowanodziełapiśmiennictwaluterańskiegooraz
tłumaczeniaBiblii,comiałoteżniebagatelnywpływnakształtowaniesię
nowożytnegojęzykaszwedzkiego
9
.
6Ibidem.
7
OlausPetrizostałluterańskimpastoremw1539r.,jegorelacjezGustawemErikssonem
byłyjednaktakzłe,żew1540r.króloskarżyłgoozdradęstanu.Zostałskazanynaśmierć,
leczwkrótceułaskawiony.W1543r.otrzymałparafięsztokholmską.
8TenSwenskaKyrkeordingen1571(facsimile1621),https://books.google.se/books?id
=VGk8AAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=sv&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=o-
nepage&q&f(dostęp:5V2021).
9I.Andersson,op.cit.,s.120-121.
