Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrzemianyKościołówskandynawskichwXVIw.:reformacja
27
Dlaporównania-dlaumiarkowanegoKościołaSzwecjikoncepcjeMelanchtona
wydawałysięwłaściwe.
WDaniipierwszeregulacjechroniąceortodoksjęluterańskąwprowa-
dzonojużwpołowieXVIw.W1569r.uchwalonotzw.artykułycudzoziem-
skie,któreopróczpodstawywyznaniowejduńskiegoKościołaluterańskiego-
wnaderzwięzłejformie,zawierałytakżeszeregsurowychograniczeńdla
kalwinów,katolikówikatolickichkonwertytów.Cudzoziemiecwyznania
innegoniżaugsburskiemógłosiedlićsięwDaniiwyłączniepodwarun-
kiempodporządkowaniasięrestrykcjom(np.zakazowipublicznegomani-
festowaniawiary).Ofiarąantykalwińskiegoustawodawstwastawalisię
czasemczłonkowieoficjalnegoKościoładuńskiego,jakprofesorteologii
UniwersytetuKopenhaskiegoNielsHemmingsen,uważanyzafilipistę
iusuniętyzuczelniw1579r.podzarzutemsympatyzowaniazniektórymi
wątkamikalwinizmu
11
.
NapoczątkuXVIIw.,wmiaręusztywnianiasięprotestanckiejorto-
doksji,antykatolickieustawodawstwozostałozaostrzone.Skierowano
jenajpierwwstronęabsolwentóweuropejskichszkółjezuickich,słyną-
cychzresztązwysokiegopoziomu.W1604r.zakazanoimobejmowania
jakichkolwiekurzędówkościelnychiwszkolnictwie.W1613r.zabroniono
katolikomosiedlaniasięwDaniiiNorwegii,aw1619r.ustanowionokarę
śmiercizaprowadzeniemisjikatolickich.Nakopenhaskichmieszczan
wyznaniainnegoniżaugsburskienałożonoobowiązekskładaniaprzysięgi
nawspomnianewyżejartykułycudzoziemskie,od1619r.zaśprzysięgę
wiernościwobecConfessioAugustanaorazkatechizmuLutraskładaćmieli
pastorzyiprofesorowieUniwersytetuKopenhaskiego.
JeszczeostrzejpotraktowanoinnowiercówwSzwecji,zapewnewsku-
tekichzaangażowaniasięwwalkępolitycznąnarzeczkrólaZygmunta.
W1617r.wszyscykatolicymusieliwciągutrzechmiesięcyopuścić
kraj;wprzypadkukonwersjinakatolicyzmeksluteranietraciliprawacywilne
iobywatelskie.OczywiściewszelkiekontaktyzZygmuntemIIIorazjego
rodzinąbyłyzakazanepodgroźbąoskarżeniaozdradęstanu.Wuchwa-
lonejprzezRiksdagw1634r.iregulującejsystempolitycznytzw.konsty-
tucji(regerinsform)podkreślono:nJednośćreligijnaiwłaściwepodstawy
liturgiitonajmocniejszepodstawyzgodnegozprawem,jednomyślnego
itrwałegorządu”
12
.
11
NielsHemmingsen(1513-1600),teolog,synchłopa.StudiowałwWittenberdze,gdzie
przyswoiłsobienaukiFilipaMelanchtona.Wlatach1545-1579profesorUniwersytetuKopen-
haskiego,m.in.WydziałuTeologicznego.Autorwielupismteologicznychimoralizatorskich.
12
K.Kjellberg,Väckelsearvet.PietismochherrnhutismiSverigeunder1700-talet,Göte-
borg1986,s.18.
