Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZAMIASTPRZEDMOWY
KIERKEGAARDIDOSTOJEWSKI
1
I
Proszęnieoczekiwać,żepodczasprzeznaczonejmigodzinyzdołamwyczerpać
takskomplikowanyitrudnytemat,jakimjesttwórczośćKierkegaardaiDostojew-
skiego.Dlategoograniczęmojąwypowiedźdotego,wjakisposóbpojmowalioni
»grzechpierworodnyfl.Innymisłowy,przedmiotemmoichrozważańbędziespe-
kulatywnaiobjawionaprawda.Muszęjednakpodkreślić,żewtakkrótkimczasie
będziemitrudnowyjaśnićwpełni,coKierkegaardiDostojewskimyśleliiprze-
kazalinamnatemat»UpadkuCzłowiekafl.Wnajlepszymraziebędęwstanie
wykazaćiusystematyzowaćprzyczyny,dlaktórychgrzechpierworodnyprzyciągnął
uwagętychdwóchwybitnychmyślicielidziewiętnastegowieku.Chciałbymtu
nadmienić,żenawetNietzsche,któregozazwyczajniewiążesięztematykąbiblijną,
uważałproblemUpadkuzasednocałejzłożonościzawartejwfilozoficznychpy-
taniach.DlategoistotnymprzedmiotemjegorozważańbyłSokrates,któregopo-
strzegałjakodekadenta,czyliczłowiekaupadłegoparexcellence.Cowięcej,postrzegał
onupadekSokratesawsposób,któryhistoria,azwłaszczahistoriafilozofiiuwa-
żałazanajbardziejgodnypochwały:wjegobezgranicznejwierzewrozum
iwiedzęprzyswajanąprzezrozum2.CzytającrozważaniaNietzschego,dotyczące
1ReferatwygłoszonynaAkademiiReligiiiFilozofiiwParyżu,5maja1935r.wrocznicęuro-
dzinSørenaKierkegaarda(przyp.aut.).
2ZnamiennebędątutajsłowaF.Nietzschegowypowiedziane,w:NarodzinachTragedyi,które
wyrażająniezłomnąwiarę,iżmyśleniekierowanezasadąprzyczynowościmożeprzeniknąćwnajgłęb-
szeotchłaniebytuiżeowomyśleniemożenietylkoówbytpoznać,alenawetgoulepszyć.»Popa-
trzmyteraz,piszeNietzsche,przypochodnitejmyśli,naSokratesa:azjawionsięnamjakopierw-
szy,którywiedzionyprzezówinstynktwiedzyumiałnietylkożyć,lecz-cojestdalekowięcej-
umrzeć:idlategoobrazumierającegoSokratesa,jakoczłowiekawyniesionegoprzezwiedzę
iargumentyponadobawęśmierci,jesttarcząherbową,któranadwchodowąbramąwiedzyprzy-
pominakażdemujejprzeznaczenie,tojestukazywanieistnieniajakodającegosiępojąćiprzetouspra-
wiedliwić.fl-Zob.F.Nietzsche,NarodzinyTragedyi.CzyliHellenizmiPesymizm,przeł.L.Staff,
WarszawaMCMVII,s.104.WinnymdzielezatytułowanymZmierzchBożyszczNietzschezamieścił
