Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Transnarodowość,postsekularyzmitajemnicawiny...
39
znaneażdo2000roku.WtedytoopublikowanazostałaksiążkaJana
TomaszaGrossaSąsiedzi,któraopowiadałaomasakrzepolskichŻydów
wJedwabnemwroku1941dokonanej-zaprzyzwoleniemNiemców-
przezichpolskichsąsiadów.StwierdzenieDerridy,żedemokracjajest
ufundowananazałożycielskimakcieprzemocy,którypóźniejzostaje
zapomniany,zagrzebanylubzanegowany,znajdujeświetnąegzemplifi-
kacjęwscenierozkopywaniagroburodzicówIdy.MatildaMrozprzeko-
nuje,żeBwczasietejsekwencjikamerapozostajecałkowiciestatyczna,
czyniącnasboleśnieświadomymiistnieniaprzestrzenipozakadrowej”,
odzwierciedlająctymsamym
historycznąsytuację,marginalnośćiniewidocznośćtegoszczególnego
aspektupolsko-żydowskichrelacji,któryznajdowałsięBpozakadrem”ofi-
cjalnegodyskursuprzezcałedekady,choć,jaksięterazokazało,leżałtużza
jegokrawędzią,takjakkościleżałytużpodnaszymistopami42.
Wfilmiebrakjednakobiektywnegoarbitramoralności,coszcze-
gólniedostrzegalnejestwscenachwyznań,któremogąstanowićod-
powiednikspowiedzi.ObiespowiedzinastępująwobecnościIdy,która
stajesięreprezentantkąKościołaiprawaboskiego,alenieoficjalnej
hierarchiikościelnej,takjakbyłbynimposiadającymocrozgrzeszenia
ksiądz.PierwszegowyznaniadokonujeWandawchwili,gdyobiebo-
haterkisiedząnabagażnikusamochodu,aonaprzyznajesiędozaan-
gażowaniawkomunistycznysystemrepresji.Drugienastępujewtedy,
kiedypolskichłopFeliks(AdamSzyszkowski)przyznajesiędozabicia
rodzicówIdy.WobuwypadkachIdapozostajemilcząca,enigmatyczna
inieoceniająca,ajejzdystansowanagraaktorskaprzywodzinamyślstyl
transcendentalnyopisywanyprzezPaulaSchradera43.Cointeresujące,
wewcześniejszejscenieWandastarasięwydobyćwyznanieodojcaFe-
liksa,alebezpowodzenia,gdyżtonieondopuściłsięzabójstwa,atakże
dlatego-jaksugerujefilm-żejestreprezentantkąsekularystycznego
światopoglądu,któryniedoceniawartościspowiedziczyprzebaczenia.
Obiespowiedzistająsięmomentamizwrotnymidlasprawcówzbrod-
ni:Wandapopełniasamobójstwoświadomaogromuswojejwiny,aSzy-
42
MatildaMroz,Framing,VisibilityandLookingBack:CinemaontheFringesof
HolocaustMemory.Rozmowanatematprzygotowywanejksiążkiautorki:Memory,Mo-
urningandtheHolocaustinFilm:ImagesofAbsentOthers(PalgraveMacmillan,2017)
naSwanseaUniversity(7.10.2014).
43
Zob.PaulSchrader,TranscendentalStyleinFilm:Ozu,Bresson,Dreyer,Univer-
sityofCaliforniaPress,Berkeley1972.
