Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OgniewnymWernerzepiosenka
niemgniewu,którydokonujepamiętnychczynów”.Świat,któregoenergiąjest
thymòs,jestmiejscemwzniosłości.Świattymotejskitoświatwojowników
,świat
fiżyciazmotywowanego”.Ci,którzygowybierają,dążądouznania,niepotrafiąsię
zasiedziećfinaławcecnót”.
KuktóremuznurtówmyśleniascharakteryzowanegoprzezSloterdijka
skłaniasięsamAndrzejwswoimpisaniuoliteraturze?KuEufratowiErosaczy
Tygrysowithymòsa?Przynajbliższejokazjichętniegootozapytam,narazie
zaryzykuję,żezawszebardziejgopociągałżywiołtymotejski.Atoprzekonanie
fundujewmojejpamięcipewienobrazzałożycielski.Pierwszyrazzobaczyłem
Andrzejawakcjiwroku1972,nakonferencjinaukowejwInstytucieospołecznych
funkcjachliteratury
,naktórejwygłaszałreferatoDoktorzeFaustusie.Długowłosy
,
wokrągłychdrucianychokularkachwyglądałjakgranyprzezMichaelaGodharda
ojciecBarre,egzorcystazfilmuKenaRusselaDiabłyzLoudon,którywłaśnie
obejrzałemsobienaKonfrontacjachFilmowychwnieodżałowanymwarszawskim
kinieSkarpa.Miałteżjegopłomiennąekspresję.Wtym,jakmówił,byłapasja,
ato,comówił,byłopodminowaneczymś,copotemwielokrotnieznajdowałem
wjegotekstach.Tekstach,którepotemznalazłysięwjegoksiążkachzatytuło-
wanych-nomenomen-PasjainudaorazKrewiatrament.Więcbyławnich
zaciekłapowaga,aleionabyłajakośpodszytaafektywnie,jakbyrozlubowanawso-
bie,aopróczdociekliwościbyłwtymgniew
.Andrzejjakoautorswoichtekstów
,
esejówhistorycznoliterackich,jaktychzksiążkiPolskie,arcypolskie,zżymałsię
iszydził,pracowałnaopinię,jaktosiędawniejmówiło,weredyka.Gniew
,jaktemu
przyświadczająhistorycyidei,nieznajdujeuznanianagrunciehumanistyczne-
gomyślenia.ZrozumieniedlańmiałArystoteles,alejużniestoicy
,jakSeneka,
któryuważałgozakrzywdzący
.Potembyłojużtylkogorzej.DlaMontaigne!abył
ojcembłędu:fiNiemasznamiętności,którabytakochwiewałasłusznośćsądu,
jakgniew”2.Kartezjuszmiałgozaniskieuczucie,pokrewnenienawiści,zabrata
zemsty
.Spinozauważałgozazłyafekt,niesprzyjającynaszemusamozachowaniu.
DopieroNietzsche,odrzucającto,cownimreaktywne,dostrzegłwgniewiesiłę
twórczą.WtymsensieakcjaSloterdijkajesttakżepróbąrehabilitacjigniewu.
Gniewnieznajdowałtakżewielkiegozrozumieniausamychpiszącychczy
krytyków
,ailiteraturoznawców
,choćniebyliwtymkonsekwentni.W
.H.Auden
utrzymywał,żenależywystrzegaćsiępisaniakrytycznoliterackichpamfletówczy
krytycznychrecenzji,boszkodaczasu,awdodatkutopsujecharakter-nieuchron-
niezamieniasięwpopis.WTarczyAchillesadlaAchillesa-tojegogniewma
opiewaćhomeryckamuza-nieznajdujedobregosłowa.AlepolskirówieśnikAu-
2
M.deMontaigne,Ogniewie,w:Próby,t.2,przeł.T.Boy-Żeleński,Warszawa1957,s.495.
19
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
