Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
BarbaraDrapikowska
Kobiety,któreopatrywałyrannychwpowstaniu,wykorzystującswojedo-
świadczenie,robiłytotakżepóźniejwczasiewojennapoleońskich.Wówczassta-
nowiłyonepersonel21szpitalizaadaptowanychzbudynkówpublicznychoraz
domówprywatnychspecjalnienapotrzebyleczeniarannychżołnierzy6.
Naprzełomie1861i1862r.powstaławWarszawieorganizacjapolskichko-
biet,tzw.piątki,którejpierwotnymcelembyłapomocPolakomuwięzionymza
działalnośćniepodległościowąiichrodzinom.Powybuchupowstaniastycznio-
wegoDpiątki”zajęłysięwszechstronnąpomocądlawalczącychstron,obejmując
swymzasięgiemcałykraj.Zakładałyoneiprowadziłyszpitalepolowe,udzielały
pomocyrodzinomwalczących,dostarczałytakżeamunicjępowstańcom7.Wtym
celuzawiązanazostałanawetorganizacjaZwiązekDobroczynnościPatriotycznej
Warszawianek,atakżeDyrekcjaOpiekinadRannymidziałającawWielkopolsce8.
Powstaniestyczniowetotakżeczas,wktórymoboksłużbysamarytańskiej,
jużokreślanejprzymiotnikiemDsanitarna”bądźnawetDmedyczna”,kobietyspeł-
niałysięcorazpowszechniejwinnychdziedzinachdziałalnościpowstańczej,
np.wpracywywiadowczejikurierskiej9.Początkidziałalnościwywiadowczejko-
bietwwojskusięgajączasówpowstaniakościuszkowskiego,wktórymniebaga-
telnąrolęodegrałaochotniczkaMagdalenaGranasowa10.
Działalnośćwywiadowczabyłapołączonazinstytucjąmarkietanki,która
wwojskuzaczęłasiękształtowaćnapoczątkuXIXw.Mianemtymokreślanowę-
drownehandlarkipodążającezawojskiem,trudniącesięrównieżzarobkowąna-
prawąmundurów,praniem,pielęgnowaniemrannych.Musiałyonejednakumieć
posługiwaćsiębronią,gdyżniejednokrotniebędącwszeregachwojska,znalazły
sięwpolubitwy11.
Wmęskimprzebraniu
Opróczszerokorozwijającejsiędziałalnościpomocniczejnielicznezkobietza-
znaczyłytakżeswójudziałorężnywpowstaniachnarodowych.Należyjed-
nakprzyznać,żetakieprzypadkistanowczopozostawaływsprzecznościzespo-
łecznąroląkobiety.Wówczascechami,którezalecanokobietom,byłauległość,
6D.Wawrzykowska-Wierciochowa,dz.cyt.,s.199-204.
7Kronikakobiet,wyd.I,Warszawa1993,s.351.
8A.Barańska,Kobietywpowstaniulistopadowym1830–1831,Lublin1998,s.244-249.
9A.Skrabacz,Uwarunkowaniahistorycznesłużbykobietwformacjachmundurowych,
[w:]A.Skrabacz(red.),SłużbakobietwformacjachmundurowychwXXIwieku,Warszawa
2008,s.37.
10D.Wawrzykowska-Wierciochowa,dz.cyt.,s.173.
11Tamże,s.240.
