Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żebypokonaćwszelkieprzeszkodynadrodzedosłużby.Ponieważudziałkobiet
niebyłformalnieuregulowany,więcpodejmowałyonewalkęwprzebraniumę-
skim27.Częstoichzdemaskowanienastępowałodopieropodczasopatrywania
ranodniesionychnapolubitwypozdjęciumunduru.
NależyzgodzićsięzAnnąBarańską,którastwierdziła:nWalkazbrojnakobiet
wpowstaniulistopadowymkojarzonajestzwyklezterenemLitwyiosobąEmilii
Plater,rzadkonatomiastwspominasięoochotniczkach,któreznalazłysięwre-
gularnychjednostkachliniowychwKrólestwiePolskim.Byłoichokołokilku-
nastu,choćtylkodlaniektórychudałosięustalićnazwiskoiprzebiegsłużby”28.
Zokresupowstanialistopadowegozachowałosięjużparęnazwiskkobiet,
któreorężniewspieraływojsko.Wśródnichnależywymienićm.in.:BarbaręBro-
nisławęCzanowską,WalerięDębicką,MariannęGórską,JózefęMusakowską,
TeklęSobolewską,MagdalenęWojciechowską,MariannęDembińskąiZofię
Kodrębską.ZachowałysiętakżeprzekazyokobietachsłużącychnaLitwie,gdzie
miałouczestniczyćaż11ochotniczek,wtymm.in.:MariaPrószyńska,Maria
Raszanowiczówna,WilhelminaKasporwiczówna,AntoninaTomaszewska,Ku-
negundaOgińska,MichałowskaiPodhajec29.Wczasiepowstanialistopadowego
w1831rokuOrderemVirtutiMilitarizostałyuhonorowane:BarbaraCzarnow-
ska-Żbikowska,JózefaKluczycka-RostkowskaiAnnaOkęszycowa30.
Barwnąpostaciąwśródkobietuczestniczekpowstanialistopadowegobyła
ZofiaKodrębska.Służyłaonaw8pułkupiechotywmęskimprzebraniupodna-
zwiskiemWańkowicz,jakoadiutantgen.JanaSkrzyneckiego.Cociekawe,jako
WańkowiczzostałaodznaczonakrzyżemVirtutiMilitari.Jejpłećzostałarozpo-
znanadopierowtedy,kiedyzostałaranna,zdołałajednaknamówićnajbliższe
otoczeniedozachowaniatajemnicy31.
PrzykłademniezłomnościpowstańczejjesttakżeJózefaKluczycka,która
wstąpiławszeregipowstańczew1831rokujakoJózefKluczycki.Uczestniczyła
wwielubitwach,m.in.podBiałołęką,Grochowem,DębemWielkiemiOstro-
łęką,atakżewobronieWarszawy.PoupadkupowstaniawyjechaładoFrancji
idziałaławśródpolskiejemigracji.Następniezgłosiłasiędosłużbyw1pułku
DywizjiKozakówSułtańskichpodczaswojnykrymskiej.Pojejzakończeniuwró-
ciładoParyża,gdziedożyłasędziwegowieku.Cieszyłasięszacunkiemisympatią
27A.Skrabacz,KobietywobronienarodowejPolskiuproguXXIwieku,Warszawa2001,s.13.
28A.Barańska,Kobietywpowstaniulistopadowym1830–1831,Lublin1998,s.293.
29Więcejzob.tamże,s.293–301.
30D.Wawrzykowska-Wierciochowa,dz.cyt.,s.223.
31A.Barańska,dz.cyt.,s.248.
25
