Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Nazwiskaautorówspełniająpewneważnerolewobszarzedyskursu,
służąjegoklasyfikacjiihierarchizacji,pozwalajągrupowaćteksty
ioddzielićjeodinnych.Nazwiskoautoraokreślastatuswypowiedzi
wramachdanegospołeczeństwaidanejkultury,charakteryzuje
sposóbjejistnienia,obiegczypozycjęwkanonie.
Jednązfunkcjiautora,naktórąwskazujeFoucault,jestrównież
ustanawianiewłasnościwodniesieniudowypowiedzi.Foucault
zauważa,żezanimautorowiprzyznanoprawodysponowaniaswoim
dziełem,zaczętogooficjalniewiązaćztekstem,potoabymócgo
ukaraćzawypowiedź,którąwładzauznałazaniebezpieczną.Zanim
pojawiłsięautorwroliwłaścicieladzieła,którebyłopotencjalnym
towarem,występowałonwfunkcjipodmiotudziałającego,wypo-
wiedźjegobyłatraktowanajakoaktkomunikacji,jakoczyn,zaktóry
możnabyłoukarać.
TekstFoucaultaprzyczyniłsiędoskierowaniauwaginarolę
Autorawinnychkontekstachniżdominującywcześniejkontekst
literackichinterpretacji.MarkRose,analizującdyskurszwiązany
zwprowadzaniemprawaautorskiegowAngliiwXVIIIw.,zauważył
przesunięcieznaczeniowewokreślaniurelacjiautoradojegodzieła.
Wokresiewczesnonowożytnymnaokreślenietejrelacjiużywano
metaforyojcostwa,autorbyłpanemswoichdzieł,takjakbyłpanem
wstosunkudożonyidzieci.Chociażnależałydoniego,tojednaknie
godziłosięsprzedawaćichzapieniądzeczytraktowaćjakzwykły
obiektspekulacji.Metaforataodpowiadałafilozofiipatriarchatu
wwydaniuFilmera.Porewolucji1888r.,wrazzupadkiemsystemu
feudalnego,wodniesieniudodziełliterackichmetaforęojcostwa
zastępujesięrelacjąwłasności.
Pojęciewłasnościdziełaniezostałojednakwprowadzoneprzez
autorów,aleupowszechnioneprzezwydawców,którzy,chcączabez
-
pieczyćpochodzącyzokresuprzywilejówkapitałwpostaciwyłącz-
negoprawadodrukupoczytnychdzieł,potrzebowaliuzasadnienia,
którewpisujesięwfilozofiępolitycznąnowegosystemu
24
.Własność
prywatnabyłapojęciemkluczowymdlaideologiiliberalizmu,ajej
ochronastanowiłafundamentnowegoustrojuprawnego.Toprzesu-
nięciewkategoryzacjirelacjiautoradodziełazachodzirównolegle
dozmianyregulacjidrukuihandluksiążką.Pierwszaustawaregu-
lującaprawodruku,StatutAnny,przyniosłaoddzieleniecenzuryod
15
24M.Rose,AuthorsandOwners.TheInventionofCopyright,Cambridge-London
1993,s.40,41.
