Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JAKFUNKCJONOWAŁYIKOMUSŁUŻYŁYPRZYWILEJEWYDAWNICZE?
podwykonawcami
27
.Rejestrstacjonariuszyfunkcjonowałrównolegle
dosystemukrólewskichprzywilejów.DoXVIIw.królewskiepatenty
drukarskieodgrywałyistotnąrolę,gdyżtoonegwarantowałyzysk,
dlategożebyływydawanenaksiążki,naktórebyłonajwiększeza-
potrzebowanie,takiejakBiblie,modlitewniki,podręczniki,druki
prawne.OdpoczątkuXVIIw.wydawcyzrzeszeniwgildiistacjona-
riuszyprzejęliczęśćkontrolinadnadawaniemprzywilejów.For-
mułowalispółki,którekupowałypakietyprzywilejówkrólewskich
inastępnierozdzielałyjemiędzysobą,copowodowało,żeregulacja
handlujeszczewwiększymstopniuodbywałasięwramachkorpora-
cji
28
.Zbiorowepatentyuzyskiwaneprzezkorporacjęnależałydotych
najbardziejwartościowychpodwzględemkomercyjnymiznacząco
umocniłymonopolstacjonariuszy.
WXVIIw.większegoznaczeniawzakresieregulacjizacząłjednak
nabieraćrejestr.Zjednejstronysystempatentowyulegałosłabieniu,
azdrugiejcorazwiększąrolęwhandluodgrywałaliteratura.Mono-
poliesActz1624r.,któryznaczącoograniczałnadawaniemonopoli,
zezwalałnawydawanepatentówdrukarskichtylkonaksiążkireli-
gijneiprawnicze.Wtakiejsytuacjirejestrstałsięgłównąpodstawą
regulowaniaprawdokopii,atakżenarzędziem,dziękiktóremu
grupanajbardziejwpływowychwydawcówakumulowałanaswoich
kontachtytułynajlepiejsprzedającychsięksiążek29.
Londyńskagildiastacjonariuszy,począwszyodkońcalat50.
XVIw.,prawiedokońcaXVIIw.,zniewielkimiprzerwami,dyspono-
wałamonopolemnadrukksiążekwcałymKrólestwie,amonopol
stacjonariuszybyłuzależnionyodKorony,oczymświadczyosłabie
-
niewpływówwokresachrewolucji30.
Podobnymodelmonopoluwydawniczegowyłoniłsięzewspół-
pracywsprawachcenzurykrólaFrancjiigildiiparyskiej.Tam
równieżwydawcyprzejęlikontrolęnadoficjalnymhandlemksię-
garskimwkraju.Wprzeciwieństwiedostacjonariuszygildiafrancu-
skaniewypracowałajednakwłasnegosystemu(rejestru)regulacji
przedruków.Pozycjajejczłonkówopierałasięnanagromadzeniu
27Tamże,s.20.
28L.Patterson,Copyrightinhistorical...,s.111-112.
29Tamże,s.113.
30
Wokresieinterregnumdekretz1637r.przestałobowiązywać,długiparlament
zniósłgow1641r.,ale2latapopowrocieKarolaIInatronw1662r.wprowadzono
kolejnąustawę-LicensingAct,którawłaściwieprzywracałastanścisłejcenzury
ikontroliz1637r.Ustawatabyłazprzerwamiprzedłużanado1592r.
33
