Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
ODPRZYWILEJÓWDOUSTAW
tenprzetrwał9lat,w1798r.Riformatoriprzywrócilipoprzednio
obowiązującąustawęookresachnadawaniaprzywilejów.Przegląd
stanuweneckiegodrukarstwawskazywał,żeustawaomożliwości
przedłużaniaprzywilejówwnieskończonośćprzynosiławięcejszkód
niżkorzyści.
PRZYWILEJEICENZURA
Przywileje,jaktojużzostałopowiedziane,zzasadyniebyłyprawem
ogólnym,leczmiałycharakterwyjątku.Ichnadawaniewiązałosię
zarbitralnymidecyzjamiwładcówlubichurzędników,nawetwtedy,
gdyistniałyogólnezasadyichprzyznawania.Systemprzywilejów
zakładałselekcjęksiążek,którychwydawaniebyłochronioneprzed
przedrukami.Wodniesieniudoksiążek,którychtreśćmogławja-
kikolwieksposóbbudzićwątpliwościwładcówlubichurzędników,
naogółwcaleniewystępowanooprzywileje40.Tam,gdzieistniała
cenzuraprewencyjna,przywilejówudzielanotylkonateksiążki,któ-
rebyłyzgodnezjejzasadami.Pozatymzabieganieoprzywilejeiinne
korzystneregulacjewiązałosięczęstozwykazywaniemgorliwości,
anawetnadgorliwościzestronywydawcówidrukarzywodniesieniu
doprawomocnościprodukcjiwydawniczej.Jużpodczaskształtowa-
niasiępierwszegosystemupatentowegowWenecjinaprzełomie
XViXVIw.staraniaoprzywilejewiązanozuzyskaniempozwolenia
nadruk(imprimatur)odRadyDziesięciu,aw1526r.wprowadzono
prawowymagająceimprimaturynawszystkiedrukowaneksiążki,
bezwzględunato,czyotrzymywałyprzywileje,czynie41.Kontrola
systemuprzywilejówbyłapołączonazcenzurąrównieżwCesarstwie
Niemieckim.DlatargówksiążkiweFrankfurcieobowiązywałaod
1608r.cesarskakonstytucja,któraustanawiałacesarskąkomisję
książek(Bücherkommission).Jejgłównymzadaniembyłakontrola
druku,alesprawowałaonarównieżkontrolęprzywilejów.Komisja
mogłakonfiskowaćksiążki,którebezuzyskaniaprzywilejuposiada-
40L.Gieseke,VomPrivileg...
41M.Rose,AuthorsandOwners...,s.11.
