Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEDMOWADOTOMUiV
i.
Twierdzisiętrafnie,żeprzepisyprawaprywatnego,alboinaczejprawa
cywilnego,toprawotzw.szaregoczłowieka,czylikażdegoznas,prawo,zktó-
rymstykamysięnacodzieńinacodzieńmusimyjestosować,znoszącnie-
kiedyjegotrudyalboczęściejczerpiączwielujegodobrodziejstw.Jestto
więcprawopowszechne,prawocodziennegoużytku,równeidostępnedla
każdego,tkwiąceupodłożaniemalwszystkichnaszychstosunków,wszystkich
działańizaniechań.Podpowiadaono,jaknależypostąpićwsytuacjach,których
niemożemysamiregulowaćalboktórychmimotakiejmożliwościnieuregu-
lowaliśmy,boniechcieliśmytegouczynićalbonieumieliśmy.Jesttakżereme-
diumnakonfliktyispory;dziękiniemuwiemy,ktomarację,aktojejniema,
ijaknależyrozstrzygnąćpowstałyspór.
Aleniezawszetakbyło.Prawoprywatneupowszechniłosiędopiero
wXIXwieku,zchwiląnadejściaepokikodeksów,którewtedywłaśniezaczęły
powstawaćiprzybieraćnowoczesnąformę.Byłynaturalnymefektemrozwoju
prawaorazszerokorozumianejlegislacji,aletakżeodpowiedziąnaprzemiany
ioczekiwaniaspołeczneorazcywilizacyjne.Gdywdniu1maja1808r.naziemie
polskiewkraczałuroczyścieKodeksNapoleonaz1804r.,wytyczającynawiele
dziesiąteklatzrębyeuropejskiegoinietylkoprawacywilnego,prasawar-
szawskapisałaoUZdajesię,żecałaludnośćstolicyzebrałasięnaulicachiokryła
wszystkiedomyodKościołaKatedralnegodoPałacuRządowego(Krasińskich).
Płećpięknapogaleriachioknach,muzykawróżnychmiejscachporozstawiana”.
SporowtymbyłozapewnewyrazówswoistegouwielbieniapatronaKodeksu,
upamiętnionegowjegotytule,alebezwątpieniaczułosiętakżeradośćiuzna-
nie,wzmaganetęsknotązaprawemdlawszystkich,równymipowszechnym,
przynajmniejwtakimrozumieniu,jakiewówczasbyłodowyobrażenia.
WejścieKodeksuNapoleonadoporządkuprawnegoobowiązującegonazie-
miachpolskichmocąimperialnejdecyzjizaborcystałosiętakżepodwalinąpol-
skichprzedsięwzięćkodyfikacyjnych,naktóremusieliśmyczekaćjeszczeponad
100lat.Wcześniej,wokresiePierwszejRzeczypospolitej,naszeosiągnięciaprawo-
dawczebyłyskromneinietrwałe.WKoronieniepowstałuporządkowanyzbiór
praw,jakimwWielkimKsięstwieLitewskimbyłyStatutywydanewlatach1529,
1566i1588.OdpowiedziąnarodzącesięwEuropieZachodniejpierwszeUruchy
kodyfikacyjne”(np.niemieckieLandrechtylubfrancuskieWielkieOrdonanse)
byłzapewneprojektkodeksuAndrzejaZamoyskiegoz1776r.(projekttzw.prawa
ziemskiego)orazprojektkodeksuStanisławaAugustaz1792r.przygotowany
przezHugonaKołłątaja,zapowiedzianywKonstytucji3Majauroczystymnaka-
zemoUNowykodeksprawcywilnychikryminalnychprzezwyznaczoneprzez
21