Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII.Wyłączenieodpowiedzialnościkarnej
irealizujeustawoweznamionaczynuza‑
bronionego.
4.Niebezpieczeństwogrożącedobru
chronionemuprawemjeststanem,wktó‑
regonastępstwiegrozizaistnienieujem‑
negoskutku(Spotowski,Funkcja,s.270;
por.Lachowski,Stan,s.79;Zontek[wo]Kró‑
likowski,Zawłocki,Ogólna,s.535).Przepi‑
syostaniewyższejkoniecznościniepre‑
cyzująźródełniebezpieczeństwa.Może
nimbyćdziałaniesiłnatury,zachowanie
zwierząticzynczłowieka.Czynludzki
możetupolegaćtakżenazamachu,jednak
wówczasdziałaniewstaniewyższejko‑
niecznościniemożestanowićodpierania
zamachu.Wówczasbowiemczynspraw‑
cynależyoceniaćprzezpryzmatobrony
koniecznej(Wąsek[wo]Górniokiin.,t.1,
s.353).Wtymsensiemożnanazwaćobro‑
nękoniecznąswegorodzajuwycinkiem
stanuwyższejkonieczności.Stwierdzenie
tomaznaczeniedlarozstrzygnięciazbie‑
guprzepisówostaniewyższejkonieczno‑
ści,oczymniżej.
MarekKulik
5.Niebezpieczeństwopowinnomieć
charakterbezpośredniirzeczywisty.
Kryteriaocenybezpośredniościniebez‑
pieczeństwaprzystaniewyższejko‑
niecznościsązbliżonedotych,którymi
posługujemysięwceluocenyzamachu
wwypadkuobronykoniecznej(por.Wą‑
sek,Stan,s.96),aczkolwiekkwestiajego
ocenybudziwaspekciestanuwyższejko‑
niecznościwiększewątpliwości(por.Da‑
niluk[wo]Stefański,Kodeks,s.282).Wy‑
dajesię,żewolnostwierdzić,iżchodzi
oprzypadek,wktórymzjednejstrony
niebezpieczeństwadasięjeszczeunik‑
nąć,azdrugiejstronymiędzyzagroże‑
niemanaruszeniemdobraprawnegonie
wystąpiżadneogniwopośrednie(Bucha‑
ła,Prawo,s.262;Lachowski,Stan,s.80–82;
Grześkowiak[wo]Grześkowiak,Wiak,
s.274,zob.teżZontek[wo]Królikowski,
Zawłocki,Ogólna,s.603;).
Art.26
6.Rzeczywistośćniebezpieczeństwa
oznacza,żemusionoistniećobiektywnie.
Wwypadkugdynieistnieje,możliwejest
zastosowanieprzepisuart.29(por.teżRej‑
man[wo]Rejmaniin.,s.739;Giezek,Ko-
deks,s.224;Bojarski,Polskie,s.147).
7.Niebezpieczeństwopowinnogro‑
zićjakiemukolwiekdobruchronionemu
prawem.Możebyćtodobroprzysługują‑
cedziałającemuwramachstanuwyższej
koniecznościlubinnejosobie.Niekoniecz‑
niemusibyćtodobrochronioneprawem
karnym.Wystarczy,jeżeliprzysługuje
mujakakolwiekprawnaochrona(Wąsek,
Sporne,s.29;Wąsek[wo]Górniokiin.,t.1,
s.358;Lachowski,Stan,s.77in.).
8.Zasadniczeznaczeniewkonstrukcji
stanuwyższejkoniecznościmajązasady
subsydiarnościiproporcjonalności.
9.Zasadasubsydiarnościwyrażasię
wtreściprzepisusformułowaniemUje‑
żeliniebezpieczeństwaniemożnaina‑
czejuniknąć”.Oznaczaona,żedziała-
niewstaniewyższejkoniecznościjest
możliwetylkowtedy,kiedyjesttonie-
zbędne.Jeżeliistniejejakikolwiekinny
sposóbuniknięcialubuchylenianiebez‑
pieczeństwa,należyzniegoskorzystać
(por.wszakżezastrzeżeniaWilka,Stan
wyższejkoniecznościprzyprzestępstwach,
s.44,iLachowskiego,Stan,s.138).Rów‑
nieżwtedy,kiedyniezbędnejestdziała‑
niewstaniewyższejkonieczności,należy
zachowaćswoiścierozumianąsubsydiar‑
ność.Jeżeliistniejekilkamożliwychspo‑
sobówdziałaniawramachstanuwyż‑
szejkonieczności,należywybraćten,
któryspowodujemożliwienajmniejszą
szkodę(Zoll[wo]Wróbel,ZollI,s.481;
por.teżChełmicki‑Tyszkiewicz,Bezrobocie,
s.3in.).UStanwyższejkoniecznościza‑
chodzitylkowtedy,gdy«niebezpieczeń‑
stwaniemożnainaczejuniknąć»,przezco
należyrozumieć,iżujemnychkonsekwen‑
cjiniebezpieczeństwaniesposóbuniknąć
MarekKulik
123
