Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII.Wyłączenieodpowiedzialnościkarnej
rozstrzygnięciawwypadkachustalenia
określonejwnimprzyczynyprzekrocze‑
niagranicobronykoniecznej”(postano‑
wienieSNz14.02.2002r.,IIKKN337/01,
OSNKW2002/7–8,poz.66).Jakpodniósł
SądApelacyjnywKrakowiewwyroku
z29.09.2005r.,IIAKa169/05,KZS2005/11,
poz.24oUOkolicznościusprawiedliwiające
strach(lęk)lubwzburzeniesprawcyprze‑
kraczającegograniceobronykoniecznej
(art.25§3k.k.)sąpodobnejakpowodysilne‑
gowzburzeniasprawcyzabójstwa(art.148
§4k.k.).Niemożnaprzytympominąćjed‑
nostkowejpodatnościsprawcynadoznanie
strachulubwzburzenia,zatemznaczenie
woceniemająnietylkoprzesłankinatury
obiektywnej(wzorzecprzeciętnegoobywa‑
tela–zob.Zoll[wo]Buchała,Zoll,s.230),ale
iwłaściwościpsychicznesprawcy”(por.też
wyrokSAwLubliniez16.06.2016r.,
IIAKa142/16,LEXnr2090429;wyrokSA
wWarszawiez12.08.2020r.,IIAKa383/19,
LEXnr3057574orazwyrokSAwWar‑
szawiez25.04.2022r.,IIAKa265/21,LEX
nr3347799).Por.teżinteresująceuwagiod‑
nośniedoart.25§3Pohla,Burdziaka,In-
stytucja,s.112in.Natematpojęciastrachu
iwzburzenianagrunciekomentowanego
przepisuzob.szerzejA.Korpysz,Przekrocze-
niegranicobrony,s.111in.
24.PietertakdefiniujestrachoUTermin
potocznyipsychologicznynaoznaczenie
ogółuprzykrychwzruszeńiuczućpocho‑
dzącychodnich,sygnalizującychniebez‑
pieczeństwoiprzysposabiającychpsy‑
chicznieifizyczniedoobronywzgl.do
wycofaniasięzzasięgudziałaniagroźby.
Rozróżniasiędwieformygłównestrachuo
strachwłaściwy,czyliprzestrachijego
różnestopnie(np.przerażenie)orazprze‑
różnelęki.Pierwszystanowireakcjęna–
pozorneczyrzeczywiste–niebezpieczeń‑
stwobezpośrednie,drugiesąreakcjamina
niebezpieczeństwauprzytamnianewwy‑
obraźni,tj.podnieobecnośćpodnietylub
Art.25
sytuacjigroźnej.Granicywyraźnejmię‑
dzyniminiema.[ś]Dotypowychobja‑
wówstrachunależąoskurczobwodowych
naczyńkrwionośnych,bladość,nagły
mniejlubbardziejobfitypot,suchośćję‑
zyka,rozszerzenieźrenic,bicieserca,drże‑
niemięśni,oddechnierówny,wnagłym
przestrachuchwilowewstrzymanieod‑
dechu(«zatkałogo»),potem–zależnieod
sytuacji–zwolnienielubprzyspieszenie
oddechu,wrazzewstrzymaniemodde‑
chuznieruchomienieciała(«osłupienie»,
«słupsoli»),poczuciesłabościwkolanach
(«uginaniesiękolan»),poszerzenieźrenic
(«strachmawielkieoczy»)itd.”(Pieter,
Słownik,s.278–279).
25.Słuszniewskazujesięwdoktrynie,
żenatlepolskiegoprawacywilnegoprze‑
kroczeniegranicobronykoniecznejjest
czynembezprawnymizasadniczopociąga
zasobąodpowiedzialnośćodszkodowaw‑
czą(Siwek,Oart.25§2,s.19).Jakwska‑
załSądApelacyjnywPoznaniuwwyroku
z18.09.1991r.,IACr344/91,LEXnr9112o
UTylkoosobadziałającawobroniekoniecz‑
nejnieodpowiadazaszkodęwyrządzo‑
nąnapastnikowi.Fakt,żepozwanemu–
wzwiązkuzpobiciemprzezeńpowoda,
przyprzyjęciujednakdziałaniazprzekro‑
czeniemgranicobronykoniecznej–nie
wymierzonokary,niewyłączajegoodpo‑
wiedzialnościcywilnejzaujemnewzdro‑
wiupowodawynikłestądtrwałeskutki”.
Azatemwyrządzenienapastnikowiszko‑
dywolnejestododpowiedzialnościcywil‑
nejjedyniewtedy,gdynastąpiłowgrani‑
cachobronykoniecznej;wprzeciwnym
wypadkuowozachowaniebędziestano‑
wiłoczynniedozwolonywrozumieniu
art.415in.k.c.(Siwek,Oart.25§2,s.20).
Wynikaztegozatem,żezarównowprzy‑
padku,októrymmowawart.25§2ak.k.
(przekroczeniegranicobronykoniecznej
wzwiązkuznaruszeniemmirudomo‑
wego),jakiwprzypadkuzart.25§3k.k.
MarekMozgawa
121
