Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Przemianyspołeczno-kulturowychwzorcówrodziny17
wkażdejztychepokmiałyróżneczynnikiidokonującesięprocesyspołeczne.
Zatemwartoprzedstawićcharakterystykęowychepok,abymócodnieśćsiędo
kształtuwspółczesnejrodziny.
Społeczeństwopreindustrialne,funkcjonującebezpośrednioprzedpojawie-
niemsięmaszynyparowej,możemywEuropieutożsamićzespołeczeństwem
feudalnym,posiadającymznanezhistoriicechy.Feudalna,wmiaręstabilna,
spetryfikowanaisztywnastrukturaspołeczeństwa,jejwolnetempoprzemian
wsferzeobiektywnej,zobiektywizowanej(kulturabehawioralna,idee)orazsu-
biektywno-świadomościowej,przesłankireligijne,ustabilizowanaidośćujed-
noliconamentalnośćjednostek(pominąwszymentalnośćnowatorów),proste
ipracochłonnetechnikiprodukcyjne1wszystkotoleżałoupodstawuformo-
waniasięifunkcjonowaniapewnego,specyficznegodlategookresutypuro-
dziny,jakimbyłaklasyczna,tradycyjnarodzinapatriarchalnapodporządkowana
wznacznejmierzewoliiwładzyojca.Charakterystycznedlategookresubyły
niewielkiewarsztatyprodukcyjneiusługowebędącewłasnościąrodziny(lub
własnością„głowy”rodziny)iobsługiwaneprzezczłonkówrodzinypodkie-
runkiem„głowyrodziny”,czyliwjednejosobiemężaiojca.Rolerodzinne
iprodukcyjnebyłyzesobąściślepowiązaneitrzebabyłorygorystycznieje
wypełniać,interesrodzinygórowałnadinteresemjednostek.Rodzinabyła
przedewszystkiminstytucjąekonomicznąiopiekuńczo-socjalizującą,atakże
wsposóbdeterministycznynadawałastatusspołecznyswymczłonkom.Po-
wyższecechyrodzinypreindustrialnejuwarunkowałyjejdużąspójność,brak
indywidualistycznychtendencjijejczłonków,przewagęstosunkówmaterial-
no-rzeczowychnademocjonalno-osobistymi.Towszystkosprzyjałoutrzymy-
waniusięrodzinywielopokoleniowej(dużej)wpełnejlubchoćbyzredukowa-
nejpostaci.Rodzinasilnieopartabyłanaekonomicznychpodstawach,była
wielodzietnaipoddanareligijnejkontroli,miałazdecydowanieinstytucjonalny
charakter.Istniałasilnawięźrodzinyzzewnętrznymimikrostrukturamispo-
łecznymiicałąspołecznościąlokalną,mieszkającąprzeważniewniewielkiej
miejscowości,naktórąrodzinabyłaotwarta.Obyczajeireligiasilniesankcjo-
nowałyrodzinę19.
WXIXiXXwiekurodzinaznalazłasiępodsilnymwpływemindustrializa-
cji20,wywołanejprzezniąurbanizacji21iwzmożonejruchliwościludnościowej
(przestrzennejispołecznej)orazszybkiegorozwojunaukiioświaty.Wymienio-
neprocesypozostawałyzesobąwsprzężeniu,tworzączintegrowanyblok
mian.W:Rodzinawspółczesna.Red.M.ZIEMSKA.Warszawa,WydawnictwoUniwersytetuWar-
szawskiego,2001.
19Z.TYSZKA:Rodzinawewspółczesnymświecie…,s.15.
20Zob.:F.ADAMSKI:Rodzina.Wymiarspołeczno-kulturowy…,s.142;B.BEUYS:Familienle-
beninDeutschland.Rowohlt,ReinbekbeiHamburg,1980;D.CHEAL:SociologyofFamilyLife.
NewYork,Palgrave,2002,s.74.
21D.CHEAL:SociologyofFamilyLife…,s.74,163.
