Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
MirosławJ.Leszka
2.1.WładcywschodniorzymscywopiniiMarcellina
MirosławJ.Leszka
W
KroniceMarcellinawzmiankowanepostaciecesarzywschodniorzym-
skich,którzysprawowaliswojerządypomiędzyrokiem379a534.Większość
znichbyładlaniegopostaciamihistorycznymiizapewneojegostosunkudo
nichdecydowaływdużejmierzepoglądyautorów,zktórychdziełkorzystał.
Okilkuostatnichmógłjednakwyrobićsobiewłasnezdanie,bowiemichrządy
przypadłynaczasjegożycia(poczynającodZenona,naJustynianiekończąc).
Walens
PanowaniecesarzaWalensaniejest,zoczywistychwzględów,przedstawione
wKroniceMarcellina,natomiastzostałonwniejwspomniany.Historykpisze
ojegośmierci,bezpodawaniażadnychszczegółów,określającmianemtragicz-
nej1.Znamiennejest,żenieatakujeimiennieWalensazajegopolitykęwspierania
arianizmu,choćwyraźniepiszeoczterdziestulatachrządówcesarzyariańskich,
poprzedzającychTeodozjuszaWielkiego2.Czymtłumaczyćtakąwstrzemięźli-
wośćMarcellina?Zjednejstronywynikaćtomogłozfaktu,żeliteralnierealizo-
wałplankontynuacjiKronikiHieronima.Skorotenostatniorządachiśmierci
Walensanapisał3,toniebyłopowodu,abyMarcellintoczynił.Amożeuznał,że
niemapotrzebyatakowaniaWalensazaarianizm,ponieważtenwjakimśstop-
niuzaswojeprzewinyzapłacił„tragiczną”śmiercią.
1MarcellinKomes,a.379.OokolicznościachśmierciWalensaipamięcioniej:
M.J.Leszka,PamięćobitwiepodAdrianopolem(378)wbizantyńskiejhistoriografi(V-pocz.
IXw.),SKaz7,2010,s.211-221;I.Hughes,ImperialBrothers:Valentinian,Valensandthe
DisasteratAdrianople,Barnsley2013,s.184-203.DlaMarcellina,Rzymianinaprzecież,śmierć
cesarza,nawettakiegojakWalens-arianina,wzmaganiachzbarbarzyńcamimusiałabyćwyda-
rzeniemprzykrym.NatematpanowaniaWalensa,wtymtakżejegopolitykireligijnej:F.J.Wie-
be,KaiserValensunddieheidnischeOpposition,Bonn1995;N.Lenski,FailureofEmpire.
ValensandtheRomanStateintheFourthCenturyA.D.,Berkeley-LosAngeles-London2002.
2MarcellinKomes,a.380.Gwoliścisłościtrzebazauważyć,żeMarcellinniewspo-
minazimieniażadnegocesarzawspierającegoarianizm.
3Hieronim,Kronika:PożałowaniagodnawojnawTracji,wktórejopuszczoneprzezjaz-
legionyrzymskiezostałyotoczoneprzezGotówiwpieńwycięte.SamcesarzWalens,uciekając
zranionystrzałąiznadmiernegobóluczęstospadajączkonia,zostałzaniesionydojakiegośgospo-
darstwa,gdziedopadajągobarbarzyńcy,którzypodpaliwszydom,pozbawiajągonawetpochówku
(tłum.:B.Degórski,Wstępśw.HieronimadojegoprzekładuKronikiEuzebiuszazCezarei,
RTK12.2,2013,s.153).