Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Komisjaprawdyjakomechanizmsprawiedliwościokresutransformacji
InnaodpowyższychjestdefinicjazaproponowanaprzezErinMobekk,doty-
czącasprawiedliwościokresutransformacjijakoelementuodbudowyspołeczeń-
stwapokonflikcie,odnoszącasiędocelowościprocesu,aniejegoprzebiegu.
Zgodnieztąpropozycjądefinicyjną,nsprawiedliwośćokresutransformacji”może
byćrozumianajako:
nMechanizmytworzonedlarozliczeniaprzestępstwdokonanychwokresiekonfliktu,wprowa-
dzanewmomencie,gdyspołeczeństwojestwkluczowymokresietransformacjiodspołeczeństwa
konfliktudowspólnotypokojuidemokracji”4.
Wuproszczonymujęciu,jakpodajeRutiG.Teitel,sprawiedliwośćokresu
transformacjimożnazatemsprowadzićdodylematu:karaczybezkarność5.
Jejzdaniem:
nDyskusjewokół«sprawiedliwościokresutransformacji»skupiająsięnapropozycjachnor-
matywnych,dotyczącychsposobuoceny,jakiwpływnademokratyzacjęmająróżneśrodkiprawne
[dotycząceodpowiedzialnościzanaruszeniaprawczłowieka]”6.
Podsumowująckwestiędefinicjisprawiedliwościokresutransformacji,należy
zauważyć,żejejopismożliwyjestwdwóchwymiarach.Pierwszymznichjest
ukierunkowanieprocesutransformacji,rozumianejakokontinuum,wktórego
początkowympunkciezanajważniejsząwartośćtransformacjiuznajesiępamięć
oprzeszłości,akońcowypunktskalimożnaopisaćjakoodrzucenieprzeszłości
narzeczprzyszłości7.Jesttopodstawowenapięcieobecnewprocesachtrans-
4E.Mobekk,TransitionalJusticeinPost-ConflictSocieties-ApproachestoReconciliation,
w:A.H.Ebnoether,P.H.Fluri(red.),AfterIntervention:PublicSecurityManagementinPost-
-ConflictSocieties.FromInterventiontoSustainableLocalOwnership,PfPConsortiumWorking
GroupnSecuritySectorReform”,Wien-Genf2005,s.261.
5R.G.Teitel,TransitionalJustice,OxfordUniversityPress,Oxford2000,s.VII.D.Herwitz
zwracauwagęnapięćpotrzeb,którepojawiająsięwramachsprawiedliwościokresutransforma-
cji.Dopotrzebtychzalicza:(1)potrzebęukaraniasprawcówiwzmocnieniarządówprawa;
(2)potrzebęuleczeniaspołeczeństwa;(3)potrzebęspektaklu-publicznegokatharsis,pozwalają-
cegoutwierdzićmoralnepodstawyspołeczeństwapotransformacji;(4)potrzebępowstrzymania
przedstawicielibyłegoreżimuwtakisposób,abyniezagrozilionimłodejdemokracji;(5)potrzebę
wzmocnieniawładzypaństwowejiwyzbyciasiędziedzictwaprzeszłości.Sprzecznościpomiędzy
nimioznaczajątzw.dylematysprawiedliwościokresutransformacji.D.Herwitz,TheFutureof
thePastinSouthAfrica:OntheLegacyoftheTRC,nSocialResearch”2005,t.72,nr3,s.539.
ZkoleiA.Borainewskazujenapięćelementówbudującychsprawiedliwośćokresutransfor-
macji,doktórychnależą:odpowiedzialność,ujawnienieprawdy,pojednanie,reformainstytucjona-
lnaizadośćuczynienie.Por.A.Boraine,TransitionalJustice,w:Ch.Villa-Vicencio,E.Doxteder
(red.),PiecesinthePuzzle.KeywordsonReonciliationandTransitionalJustice,Institutefor
JusticeandReconciliation,CapeTown2004,s.64-71.
6R.G.Teitel,TransitionalJusticeł,op.cit.,s.3.
7Wtensposóbinterpretowanowypowiedź:nPrzeszłośćodkreślamygrubąlinią”zwygłoszo-
nego24sierpnia1989r.exposépremieraTadeuszaMazowieckiego,którystanąłnaczelerządu
