Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
którymzazwyczajznajdowałasięrzeźbawojownikazwyciągniętąrękąlubinna
figurapozwalającaustalićkierunek.
Namarginesiewartorównieżzwrócićuwagęnato,żekierunekpółnocny,
powszechniedziśuważanyzapocząteksystemupomiarukierunkówwpłasz-
czyźniehoryzontu,niemusibyćjedynym.Wielenarodówprzezsetkilatuzna-
wałoinnekierunkizawzorcowe.Chińczycyzakierunekpoczątkowyuważali
kierunekpołudniowy,wczymniebyliodosobnieni.Jesttobowiemkierunek,
którypowyżejpewnejszerokościgeograficznejnajłatwiejidentyfikowaćdzięki
kulminacjiSłońca*.Znanesąteżsytuacje,zwłaszczanawybrzeżachoceanów,
gdyłatwiejbyłoidentyfikowaćwschódlubzachód,zależnieodtego,wjakim
kierunkuoceanotwierałwidocznośćhoryzontu(główniewtakichregionachjak
NorwegiaczyPortugaliaalbowybrzeżaUSAczyKanady).Takiepodejściewy-
magałownikliwszychobserwacjiprzyrodyiczęstoprowadziłodospecjalnego
traktowaniadniarównonocy,awkonsekwencjiimomentuwschoduSłońca
dokładnienawschodzie.Tenczasczęstobyłtraktowanywsposóbspecjalny,
włączniezeszczególnymiwierzeniamiiobrzędamiztymzwiązanymi.
Niewątpliwieludziewspółcześninajlepiejznająkompasymagnetycznekoja-
rzonezigłą,któraustawiasięwodpowiednimkierunku.Kompasyokrętowe
wyglądająniecoinaczej,jednakwistocieitamznajdujesięelementkierunkowy
zbudowanyzwykorzystaniemmagnesu.Mankamentemkompasówmagnetycz-
nychjestichzależnośćodinnychźródełmagnetyzmu.Reagująbowiemrównież
nainneźródłapolamagnetycznego,coskutkujezafałszowaniemwskazań.Po-
jawieniesięokrętówzestaliwXIXwiekuspowodowałowieletrudnościwtym
zakresieiostatecznienaprzełomieXIXiXXwiekudoprowadziłozjednejstrony
dopowstaniazłożonejwiedzyokalibrowaniukompasówmagnetycznychoraz
przeciwdziałaniuwspomnianymzakłóceniom,azdrugiejdopowstaniakompa-
sumechanicznego,współcześniezwanegożyroskopowym.Wokrętownictwie
tenwłaśniekompasjestobecniestosowanynajpowszechniej.Możnawręczza-
ryzykowaćtezę,żetrudnoznaleźćdziśokrętbezkompasużyroskopowego,
choćbyztegopowodu,żeposiadaniegojestwymaganeprzezprzepisymiędzy-
narodowe.Dodajmy,żetesameregulacjenadalzobowiązujądowyposażenia
statkujednocześniewkompasmagnetyczny.
Procestworzenianowychkonstrukcjikompasówtrwa,anawetzdajesię
przyspieszać.Współcześnieznanesąrównieżinnekompasy,którychbudowa
opierasięnaróżnychzjawiskachfizycznych.Tatendencjawynikaztego,że
różneokrętymająodmiennecechylubodmiennepotrzebyiniezawszetrady-
cyjnekompasy(magnetycznylubżyroskopowy)spełniająoczekiwaniacodo
*Należypamiętać,żekierunekwschoduizachoduSłońcazmieniasięwciąguroku,natomiast
kulminacjazawszewystępujenakierunkupołudniowym,jakkolwiekwszerokościachbliższych
równikaSłońcekulminujetakwysoko,żeniekiedytrudnotenkieruneknapłaszczyźniehoryzontu
zidentyfikować.Chińczycyniemielitegoproblemu,ponieważzracjipołożeniageograficznego
Słońcekulminujetamnawysokościbliższej450nadhoryzontem.
9
