Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
powszechnynawykpostępowaniawewskazanywdanej
normiesposób,wobecczegouznajesię,żetakwłaśnie
postępowaćnależy.Jeśliktośpostępujeniezgodniezdaną
normą,tonarażasięconajmniejnaośmieszeniewoczach
otoczenia,anawetnauznaniezaczłowiekaobcegowdanym
środowisku,którynniewie,jaksięnależyzachowywać”.
Obowiązywanienormyobyczajowejsprowadzasiędojej
efektywności—gdyzanikanawykpostępowaniawsposób
wyznaczonyprzeztakąnormę,normaprzestajeobowią-
zywać.
Jednaitasamanormamożeobowiązywaćzróżnych
względów,możemiećcharakterzarównonormyprawnej,jak
inormyreligijnej,moralnejiobyczajowej.Naprzykładnorma
zakazującakradzieżyobowiązujejakonormasformułowana
wart.278obowiązującegowPolscekodeksukarnego(czyli
normaprawna),jakosiódmeprzykazanieDekalogu(czyli
normareligijna),jakooczywistanormamoralna,gdyżzakazu-
jącakrzywdzeniainnychludzi,anadtowśrodowiskuludzi
porządnychjakonormaobyczajowa,przyjęłosiębowiem,że
wnormalnychokolicznościachnniekradniesię”,jeślichcesię
należećdonludziporządnych”.
Czasemspotykasiępogląd,iżnormyobyczajowedotyczą
tylkosprawdrugorzędnych,naprzykładformżyciatowarzys-
kiego,sposobuubieraniasię,sposobuspędzaniawolnego
czasu.Bierzesiętostąd,iżjeślijakaśnormaobowiązuje
prawnie,niedostrzegasię,żemożeonateżobowiązywaćjako
normaobyczajowaiżenawykprzestrzeganiatejnormyma
dużądoniosłośćdlaładuspołecznegowdanymspołeczeństwie.
Normymoralnemogązczasemstawaćsięobyczajowymi
iobowiązywaćnadal,choćutraciłysensjakonormymoralne
(np.obyczajpodawaniaprawejdłoninapowitanie,byokazać,
żeniekryjesięwniejjakiejśbroni).Mogąbyćteżobyczaje
obojętnemoralnie(np.zakazjedzeniarybynożem),anawet
odrażającemoralnie(np.obyczajznęcaniasięnadnowi-
cjuszamiwjakimśzawodzieczysłużbie).Niektórenormy
moralne,naprzykładnakazodwiedzaniaorazokazywania
pomocyludziomwychodzącymzwięzienia,nieznajdują
odzwierciedleniawobyczajowościspołeczeństwa.Przestrze-
ganienormobyczajowychmożebyćoznakąprzynależnoścido
określonejwarstwyspołecznej(np.przestrzeganienormoby-
czajowychdotyczącychskładaniaformalnychwizyt).
35
