Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Część1
pozwoliłynazwiększenieobszarówdobrobytuizapewnieniebezpieczeństwa,przy-
niosłarównieżwielenegatywnychzjawisk.Brakregulacjiprawnychnapoczątku
XIXwiekudotyczącychprawpracowniczych,atakżebrakprawadozrzeszaniasię
pracowników,doprowadziłydoasymetriiwstosunkachpracodawca-pracownik.
UstawoweregulacjeochronypracypojawiłysiędopieroXIXwiekuwAngliiido-
tyczyłynadużyćpracydziecizatrudnionychwprzemyśle.Noweregulacjeobniżyły
dziennyczaspracydzieciz16do12godzindziennie.Deprecjacjaspołecznaimo-
ralnanowejklasypracownikówdałapoczątekróżnymkoncepcjomspołecznym,
aprzedewszystkimhumanizacjipracy.Wrozwojuideihumanizacjipracyzaznaczy-
łysiędwanurty:humanistycznyipragmatyczny,któreniewykluczałysiępomimo
istniejącychpomiędzynimiróżnic.Nurthumanistycznywynikałzchęciwyzwole-
niaczłowiekaodnegatywnychskutkówpracywprzemyśleizmierzałdotego,aby
człowiekniezostałzdegradowanydorolidodatkudomaszyny.Przeciwstawiałsię
pejoratywnymskutkompierwszegookresurewolucjiprzemysłowej,którewymu-
szałynapracownikachnieznanewcześniejtempopracy,znużeniepsychiczneifi-
zyczne,awdalszejkolejnościdegradacjęspołeczną.Natomiastnurtpragmatyczny
niewynikałzjakichśhumanitarnychczymoralnychprzesłanek,leczzokreślonych
ekonomicznychipolitycznychracji.Wzrastałozapotrzebowanienapracowników
wykwalifikowanych,wydajnych,podporządkowanychpotrzebomwłaścicieliśrod-
kówprodukcji.Wteoriachpragmatycznychpriorytetowestałosiędążeniedoosią-
ganiaoptymalnychefektówprodukcyjnychpoprzezpoprawętechnicznychispo-
łecznychwarunkówpracy2.
Rozwójideihumanizacjipracywobydwutychnurtachzaowocowałpowstaniem
projektuprzedsiębiorstwpatronackich.Przedsiębiorstwapatronackie,powstające
napoczątkuXIXwieku,charakteryzowałysiętroskąwłaścicieliśrodkówproduk-
cjioswoichpracowników,wyrażającąsięprzezzapewnieniepracownikom:dachu
nadgłową,opiekizdrowotnej,edukacji(równieżichdzieciom),rozrywkiikultury,
aczasamitakżetransparentnychkryteriówawansuzawodowego3.
Patronackimodelprzedsiębiorstw,którybyłnastępstwemrozwojuideihumani-
zacjipracy,wynikałwdużejmierzezprzesłanekpragmatycznych.Pracodawcymie-
liświadomość,żerobotnicyzachęcanilepszymizarobkamilubwarunkamisocjalny-
miopuszczajązajmowanestanowiskapracy,byprzejśćdokonkurencji.Wzwiązku
2B.Mikuła,A.Potocki,Humanizacjaorganizacjipracy.Aspektymetodologiczne,AkademiaEkono-
micznawKrakowie,Kraków1998,s.87.
3P.Jermakowicz,ZnaczeniepatronackiegomodeluHutąSzkła„Czechy”wkształtowaniusię
etosuhutnika,[w:]Humanizacjawprocesachzarządzania,Wyd.PolitechnikiCzęstochowskiej,
Częstochową2010,s.87.
