Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18|ROZDZIAŁ1
aksjologicznej4,aniwramionajednokierunkowejewolucjiodrzucającejrzeczywistą
wolnośćiczyniącejznasbiernegopionkawgrzeokreślonychsiłnatury.Natomiast
nwpycha”naswramionaswoistegozwiązkumałżeńskiegoróżnicyijedności,wolności
ikonieczności,humanizmuiprzyrody,zewszystkimitrudnościamiorazkorzyściami
współistnieniaiwspółżyciazinnymjakoinnym.Ironizującnieco,jestbardzopoważną
propozycjąmatrymonialnąkierującąsięjednocześnie(sytuacyjnieniezawszerówno-
ważnie)głosemsercairozumu,iprzynajmniejwtychaspektachwartąbardziejprzy-
chylnegoprzyjrzeniasięorazrozpatrzenia.Propozycją,któraumożliwiazjednejstrony
zbudowaniewmiaręprecyzyjnychopisówrzeczywistości(wpostaciilościowej)wyja-
śniającychzjawiskawobiektywnychparametrachod-do,zdrugiejstronysformowanie
wmiaręogólnychprognozrozwoju(wpostacijakościowej)prowadzącychdozrozu-
mienia,żemyiwszystko,conasotaczawpisujesięwto,cobyło,jesttuiteraz,stajesię
ibędzie.
Paradygmat
Koncepcjaparadygmatunaukiwspartanaprzeciwstawnych,conieznaczy,żesprzecz-
nychprzesłankach,wywołujenaogółodruchodwróceniasięorazprzyjęciamodelu
bardziejspójnego,prostegoiwygodnego(nawetjeślitakipunktwidzeniapodpowia-
danamhistoria,utrwalonahabitusemwiedzabądźspontanicznaestetyka,toitaknie
unikniemypytania,czyrozwijanasbardziejprosteiłatwe,czyzłożoneitrudne).Nie
ulegawątpliwości,żełatwiejwyjaśnićizrozumiećparadygmatjednostronnieokreślony
przezwarunkizewnętrznelubwewnętrzne,percepcyjnelubrecepcyjne,jednostkowe
lubogólne,znacznietrudniejzdaćsięnato,cojestjednocześniesystemoweiszczególne.
Nawetgdyprzyjmiemypropozycjęsystemuotwartego(por.L.Bertalanfy,1984),któ-
regowewnętrznaorganizacjawyznaczagranicęjegotożsamościdającejsięwyodrębnić
poznawczozotoczeniapozasystemowego,topojawiasięzasadniczepytanie,jakbardzo
otworzyćgranicę,bysystemjejniestracił.Jeślibezwzględniegootworzymytoprzestanie
byćsystemem,którymusibyćwjakimśzakresieizolowanyodotoczenia,abynieoddzia-
ływaćnaniegoinieulegaćjegowpływom.Natomiastjeśliszczelniegozamkniemy,to
wdłuższejperspektywiestaniesięenergetycznielubinformacyjnieniewydolny.
Wsytuacji,gdymamydoczynieniazsystememrealnym,absolutnaizolacjajestnie-
możliwa.Wwypadkusystemuabstrakcyjnego(zawierającegojedyniewłasności,które
opisująrzeczy)bezwzględnaizolacjajestkonieczna.Wzwiązkuztym,jakzauważa
4
nNiktbowiemzludziwciąguswegożycianiejestwstanieusytuowaćsiępozasferąaksjologiczną
ipozasferąprocesówedukacyjnych,jakożekażdyczłowiekdoswegożyciairozwojupotrzebujewielu
różnychwartości[ł]”(U.Ostrowska,2017,s.12).nOdpowiedzialneitwórczeuczestnictwowowych
przemianachludziwspółczesnychwymagaodnichlegitymowaniasięnietylkonależytymzasobem
wiedzyiumiejętności,lecztakżekompetencjamiaksjologicznymi,którychwagędostrzegałznamien-
nieJanAmosKomeński,orzekając,iż:«ktozyskujenanauce,atracinaobyczajach,tenwięcejtraci
niżzyskuje»”(tamże,s.27-28).
