Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Wędrówkaniemieckichromantykówkunieznanejprzyszłości
31
łecznychzdolnychdopowstrzymaniandemoliberalnego”charakterufrancuskiej
republiki,niewspominającopowstrzymaniurepublikanizmujakotakiego.Cha-
rakterkontynuatywnyibardzobrzemiennywskutkachmiałyzatokoncepcje,
którepodobniejakklasycznykonserwatyzmczyfrancuskilegitymizm,stanowiły
reakcjęnarewolucjęibonapartyzm,alezrodziłysiępowschodniejstronieRenu.
1.3.Wędrówkaniemieckichromantykówkunieznanejprzyszłości
Wmiarępostępówrewolucjiniemieckiereakcjenaniąprzeszłydalekądrogę
odbezkrytycznegozachłyśnięciasięświętemwolnościdogłębokiejzadumynad
błędamiidestrukcyjnymcharakteremprzemianweFrancji.Pierwszymikonser-
watystamiGermaniistalisięzatem,mimowoli,wróżnymstopniuwyleczenizre-
wolucyjnegoentuzjazmuromantycy.Novalisdostrzegałwadystaregoporządku,
którybyłjegozdaniemraczejwypaczeniemdawnejkosmopolitycznejireligijnej
harmoniiwniepodzielnymświeciechrześcijańskim
15
.Rewolucjanatomiastto
dziecięzeświecczeniaikulturozumu.ZestawieniepoglądówNovalisanaabso-
lutyzmorazistotęrewolucjiwskazujenadalekoidącązbieżnośćzmyśleniemde
Tocquevillela.FriedrichSchlegelzkoleitogłosicieltezyomechanicystycznym
charakterzerewolucji.Teoretycyrewolucjipatrzylinakrajjakmatematycy,którzy
upoważnienisądodowolnegokrajaniajegożywegociała16.
Wniemieckiejodpowiedzinawyzwaniaepokirewolucyjnejpojawisięwresz-
ciefazapóźnegoromantyzmu,tzw.romantyzmuheidelberskiego.Będzieonwswo-
istysposóbzakorzenionywprzeszłościiniebezracjiuważanyzazdecydowanie
konserwatywny,podkreślibowiemmocnoznaczeniepierwotnej,sięgającejnie-
pamiętnychczasówludowościjakoprzedmiotubadańorazinspiracji.Towłaśnie
wHeidelbergumożnadoszukiwaćsiękorzeniszkołymitologicznejwbadaniach
kulturowych(AdalbertKuhn,WilhelmSchwartziin.).Naszczególnąuwagęwtym
zakresiezasługująpismaJosephaGörresa,niegdyśentuzjastyrewolucji,który
później,podobniejakinniprzedstawicielegrupy,poświęcisiębadaniuducha
literaturystaroniemieckiej.Pobudzigotodopierwotnego,niegroźnegojeszcze
odniesieniadokwestiiludu,narodu(Volk)jakozagadkowejwartości.
Görresniebył,rzeczjasna,pierwszymmyślicielemnagruncieniemieckim,
któryodszedłoddominującejwminionychwiekachpogardydlagermańskości
15
Zob.Novalis,ChrześcijaństwoalboEuropa,tłum.KrystynaKrzemieniowa,[w:]Mani-
festyromantyzmu1790-1830.Anglia,Niemcy,Francja,wyb.ioprac.AlinaKowalczykowa,
WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1995,s.219nn.
16
SchlegelFriedrich,Sygnaturaepoki,tłum.AnnaWołkowicz,[w:]Państwoaspołeczeń-
stwo.Wizjewspólnotniemieckichodoświeceniadookresurestauracji,wyb.ioprac.Tadeusz
Namowicz,WydawawnictwoPoznańskie,Poznań2001,s.511.
