Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
Konspiracja„Zetu”wokresiezaborówiWielkiejWojny
wszystkimmłodzieższkolnąiakademicką,leczzczasemnZet”zacząłjąpro-
wadzićrównieżwśródmłodychrobotników,rzemieślnikówichłopów.Dzia-
łaniateobjęłyprzytymzarównoziemiepolskiewszystkichtrzechzaborów,
jakiośrodkiakademickieiskupiskapolskiepozanimi-miastawRosjiina
zachodzieEuropy.
Kiedypozdławieniupowstaniastyczniowegocarskizaborcaprzystąpił
dointensywnejrusyfikacjiszkolnictwa,polskamłodzieżpodjęładziałania
obronne,tworząctajnekołasamokształceniowe.Kołatezawiązałysięsa-
morzutnieniemalwewszystkichgimnazjachKrólestwaPolskiego.Uczono
wnichhistoriiPolski,pogłębianowiedzęoojczystymjęzykuipoznawano
dziełaliteraturypolskiej.Naprowadzonychwtrakcieichspotkańdysku-
sjachmłodzieżkształtowałaswojepoglądyideowopolityczne.Realizując
zamysłformowaniapoglądówikształceniamłodzieżyszkolnejnZet”podjął
próbękoordynowaniadziałalnościkół,anastępniezespoleniaichwjedną
sieć.Efektemtychpoczynańbyłostworzeniew1896r.ZwiązkuKółGimna-
zjalnych,którydziałałprzeztrzylata74.
Natomiastjeszczew1898r.zetowcyStefanRowińskiiWładysławBolew-
skizałożyliwtajnychkółkachsamokształceniowych,działającychwzaborze
pruskim,wewnętrznąkonspiracjępodnazwąnCzerwonaRóża”,którejczłon-
kowieokreślalisięmianemfilomatów,nawiązującdoromantycznejimic-
kiewiczowskiejtradycji.Spotkaniezałożycielskiebyłozarazemprzezjego
uczestnikówtraktowanejakopierwszyzjazdnowej,tajnejorganizacji.Dzia-
łaniateinspirowaliikoordynowalizetowcy,którzyroztoczylirównieżopie-
kęmerytorycznąnadpracamiposzczególnychplacóweknCzerwonejRóży”.
Drugizjazdnowegokonspiracyjnegostowarzyszeniaodbyłsięwgrudniu
1899r.wPoznaniu.Przyjętouchwałęnakazującąwszystkimkołomodby-
waniesamokształceniowychlekcjizhistoriiigeografiiPolskiorazprowa-
dzenieabonamentuwskazanychpism(wśródnichzetowejnTeki”),wreszcie
wprowadzeniekarypieniężnejzaużywaniegermanizmówpodczaszebrań.
Wszyscyczłonkowieotrzymalinakazuczęszczanianagimnazjalnelekcje
językapolskiegoorazobowiązekprzygotowywaniapracpisemnych,doty-
czącychproblematykipodanejprzezprezesówkół.Ponadtoopracowanoza-
rysprogramutajnegokursu,obejmującegohistorięPolskiidziejeliteratury
ojczystej,zeszczególnympodkreśleniemokresuporozbiorowego.
W1900r.nCzerwonaRóża”skupiałalicznekołazBiałogardu,Brodnicy,
Bydgoszczy,Chełmna,Chojnic,Gniezna,Kcyni,Krotoszyna,Leszna,Nakła,
OstrowaWielkopolskiego,Poznania,Rogoźna,Śremu,WągrowcaiTorunia.
WśródnajaktywniejszychdziałaczyorganizacjiznaleźlisięBolesławSzul-
74A.Wierusz,Ruchniepodległościowykształcącejsięmłodzieżyb.zaborupruskiego,[w:]Pa-
miętnikIZjazduNiepodległościowcówbyłejdzielnicypruskiejwPoznaniuwdniu14I1934roku,
Poznań1935,s.48-54;Cz.Demel,ZgenezyZwiązkuMłodejPolskiwWielkopolsce,nStudiaiMa-
teriałydoDziejówWielkopolskiiPomorza”1977,t.12,z.24,s.158-163.
