Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Konspiracja„Zetu”wokresiezaborówiWielkiejWojny
nichdlamłodzieżyżydowskiej(dotychczasmogłaonastanowićtylko10%
przyjmowanychuczniów).
Doniosłeznaczeniemiałzwłaszczaukazcarskiz14października1905r.,
któryzezwalałnaotwieranieprywatnychszkółzpolskimjęzykiemwykła-
dowym(zwyjątkiemobowiązkowychlekcjijęzykarosyjskiego,historii
igeografii,którenadalmiałybyćprowadzoneporosyjsku).Choćszkoły
takiebyłypozbawioneprzywilejówszkółrządowych-ichukończenienie
uprawniałodopodjęciastudiówwyższychnauczelniachrosyjskich,aopłaty
zanaukębyływyższe-tojednakprzeszładonichsporaczęśćstrajkujących
uczniów,awśrodowiskumłodzieżowympanowałoprzekonanieokoniecz-
nościbojkotuszkółrządowych,podsycaneprzezzetowców.Wreszciena
mocyprzepisówogłoszonych17marca1906r.carMikołajIIwyraziłzgodę
nazakładanieprywatnychszkółelementarnychiśrednich,wktórychnauka
miałaodbywaćsięwjęzykupolskim57.
Rewolucja,azwłaszczastrajkszkolnydałypokoleniuzetowców,wkra-
czającychpo1905r.wdorosłe,samodzielneżycie,poczuciepodmiotowo-
ści,słusznościwyznawanychidei,solidarnościisiły,zaszczepiłyiumocniły
wnimpatriotyzm.Równocześniezantagonizowałygozzachowawczą,nie-
chętnązdecydowanymdziałaniomgeneracjąrodziców.Niepowodzeniere-
wolucjijakoruchunieosłabiłodeterminacjiśrodowiska,wzmocnionego
wszaksukcesemstrajkuszkolnego58.
Równocześniew1905r.nasiliłysiętarciapomiędzyZwiązkiemiLigą
Narodową59.Zetowcypoparliideęantycarskichwystąpień,organizując
równocześniedziałaniastrajkowenaterenieszkół.Natomiastligowcyza-
sadniczobyliprzeciwnikamiwystąpieńrewolucyjnychiuczniowskiego
strajkuwKrólestwiePolskim,jako-ichzdaniem-niezgodnychzpolskąra-
cjąstanu.nZet”próbowałrównieżdziałaćwkierunkuporozumieniaiuni-
kaniabratobójczychwalkpomiędzysocjalistamiizwolennikamiobozu
narodowego,organizującpolitycznespotkaniaantagonistów60.
Wrezultaciecorazwiększychrozbieżności,w1907r.doszłodozawie-
szeniaprzezZMPzwiązkóworganizacyjnychzLigąNarodową.Oficjalneze-
rwanienastąpiłowlipcu1908r.,kiedytozetowcywykreślilizestatutuZMP
57Zob.m.in.:K.Piskała,Zapomnianarewolucja,[w:]Rewolucja1905,red.K.Piskała
iW.Marzec,Warszawa2013,s.26-29;Śladamirewolucji1905roku,oprac.K.Piskała,[w:]Re-
wolucja1905…,s.310.
58D.Nałęcz,Senowładzy.Inteligencjawobecniepodległości,Warszawa1994,s.34.Więcej
oudzialemłodzieżypolskiejwwalceoszkołępolskąiznaczeniatejwalkidlakształtowania
pokoleniazob.w:T
.W.Nowacki,MłodzieżtworzyhistorięZwycięskawalkamłodzieżyoszkołę
polską1901-1917,Lublin2011,passim.
59T
.Nałęcz,Irredentapolska,Warszawa1992,s.141.
60M.Sokolnicki,Czternaścielat,Warszawa1936,s.286-287.
