Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.ZwiązekMłodzieżyPolskiej„Zet”wlatach1886-1914…
41
liczebniezajmowaneprzeznpostępowców”.Inaczejdziałosięnaprowin-
cji,gdziewpływyzetowcówwśrodowiskachszkolnychbyływiększeniż
sympatykówZMSiideisocjalistycznych,coznajdowałoodzwierciedlenie
wprzewadzedziałaczynZetu”wgremiachorganizacyjnych,przewodzących
zbuntowanejmłodzieży54.
Wchwiliwybuchustrajkuszkolnegonaterenieszkółśrednichfunkcjo-
nowałykółkasocjalistyczneikołaniepodległościowo-narodowewspółpra-
cującezodpowiednimikołamiuniwersyteckimi.WWarszawiewiększość
(do60%)kółgimnazjalnychznajdowałasiępodopiekąsocjalistów.Resztą
opiekowałsięnZet”.PozaWarszawąproporcjebyłyodwrotne:około60%
kółpozostawałopodopiekąnZetu”55.
Wynikstrajkutrudnoocenićinaczejniżjakosukcespolskiejmłodzieży
orazwspierającychją,organizującychiagitującychzakontynuowaniem
protestuorganizacji-przedewszystkimnZetu”,pozostającegogłównym
rzecznikiemstrajkującychnaprowincjiibędącegowrazznpostępowcami”
spodznakuZMSjednymzdwóchorganizacyjnychfilarówprotestuwWar-
szawie56.Władzeniezgodziłysięcoprawdanapolonizacjęszkółrządo-
wych,niemniejjednakstworzonomożliwośćotwieraniaprywatnychszkół,
wktórychjęzykiemwykładowym(zwyjątkiemlekcjigeografii,historiiiję-
zykarosyjskiego)mógłbyćjęzykpolski.Zmieniłasiętakżewodczuwalny
sposóbatmosferawszkołach-pomimobrakujednoznacznychdyrektyw
zestronywładzzaczętotraktowaćuczniówbardziejliberalnie.Zasprawą
strajkuszkolnegoczęściowozniknąłtakżepolicyjnyduch,przenikającydo-
tychczascarskieinstytucjeoświatowe.
Podnaciskiemstrajku,wczerwcu1905r.zezwolonozatemnanaucza-
niejęzykapolskiegowszkołachelementarnych,atakżewyrażonozgodę
nanauczaniearytmetykiireligiipopolsku.Wkrótceogłoszonokolejneroz-
porządzeniaidekretypoprawiającesytuacjęszkolnictwawKrólestwie.
Zezwolononanauczaniejęzykapolskiegowrządowychszkołachśrednich,
atakżezrezygnowanozograniczeńwdostępiedorządowychszkółśred-
54H.Kiepurska,Warszawawrewolucji1905-1907,Warszawa1974,s.97-107.
55T
.W.Nowacki,Zwycięskawalkamłodzieżyoszkołępolską1901-1917,nNiepodległość
iPamięć”2007,nr2,s.50.
56OstrajkuszkolnymiudzialewnimnZetu”inPetu”w:S.Dobrowolski,ZwiązekMłodzieży
Polskiej…,s.109-152;idem,ŻycieidziałalnośćBogdanaNawroczyńskiego,nKwartalnikPeda-
gogiczny”1962,nr3,s.6-7;B.Nawroczyński,Dzieławybrane,t.1,Warszawa1987,s.15-18;
J.Rakowski,EugeniuszKwiatkowski.Szkicbiograficznymłodychlatnatleruchuniepodległo-
ściowegoZetuinZarzewia”1886-1920,Londyn1977,s.12,14-15;J.Głuchowski,Strajkszkolny
wroku1905wCzęstochowie,nNiepodległość”[Londyn]1972,t.8,s.135-136;Z.Kowalski,
Udziałmłodzieżyszkółlubelskichwstrajkuszkolnym1905r.,nRocznikLubelski”1963,t.6,
s.185-214.Materiałyteżw:BN,Rękopisy,akc.16269S,S.Szwedowski,nPisma,drukiiodezwy
starszegospołeczeństwaprzediwtrakcieI-ejwojnyświatowejod1905do1918r.”,1/IV
,brak
paginacji.
