Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
zkoloniamipodkreślanodominacjętejpierwszejnietylkowdziedziniepoli-
tycznej(tłumieniewolności),lecztakżegospodarczej.Niemniejwliteraturze
podkreślasię,żeokreswalkiAmerykanówoniepodległośćprzypadłwokre-
sieniepopularnychrządówJerzegoIII(1738-1820),gdyAngliaznalazłasię
wpolitycznejizolacji55.
WPolsceustrójangielskibyłznany,aposzczególnejegoelementyszero-
kodyskutowane56.Pośródpracpoświęconychtejproblematyceznajdująsię
zarównoobszernerozprawy,jakisyntetycznemateriałyneksperckie”mające
przybliżyćzainteresowanemuczytelnikowiwybraneaspektyustroju.Polscy
autorzyczęstoustrójtengloryfikowali,azdrugiejstronywniewystarczają-
cysposóbpoddawalianalizierealnemożliwościwprowadzeniaokreślonych
rozwiązańustrojowychwPolsce,zwłaszczawsytuacjigeopolitycznejEuro-
pydrugiejpołowyXVIIIstulecia.Zperspektywyczasupewneprezentowa-
newśródPolakówpostulatyustrojowe,którychinspiracjąbyłyrozwiązania
angielskie,ocenićmożnajakopozostającewsferzeutopii.Niemniejtakżete
ostatniezasługująnauwagęwkontekścietoczącejsięszerokiejdyskusji,któ-
rejprzedmiotembyłanaprawaustrojuRzeczypospolitej.Choćdrogiwskazy-
waneprzezposzczególnychautorówbyłyróżne,nadrzędnymdeklarowanym
celembyłouzdrowieniepaństwa.Ipomimotego,żeniektórezosóbaktyw-
nychnaniwiepublicznejostateczniesprzymierzyłysięzwrogamiPolski,na-
leżypodkreślićdużąkulturęprawnąipolitycznąpolskichelitówczesnego
okresu.Znajomośćianalizarozwiązańustrojowychinnychpaństw,wtym
Anglii,byłaowejkulturyznaczącymelementem.
Streszczenie
UstrójangielskipostrzeganybyłwPolscewokresiereformpodjętychwdrugiej
połowieXVIIIw.jakoszczególniepokrewny.Wynikałotozarównozdoświadczeń
historycznychdotyczącychewolucjiustrojupolitycznego,jakiztradycjiwol-
nościowychnaroduurzeczywistniającychsięwkoncepcjiprawobywatelskich.
55
E.Rostworowski,op.cit.,s.99.
56
Por.A.Grześkowiak,Publicystykapolska...,op.cit.,s.165.Odrębnąkwestiąpozostaje
stosunekAngliiorazopiniipublicznejtegokrajudoreformiupadkuRzeczypospolitej.Ba-
daczkatematupiszenatematreakcjiwAngliinadrugirozbiórPolski:nPrasaipublicysty-
kaangielskazgodniepotępiałaagresjęprzeciwPolsce,[...]ubolewałanadlosemodrodzonej
wewnętrzniePolskiijejoświeconegomonarchy.Różnicezarysowałysięjednakzasadnicze
worientacjipolitycznejiwyborzedrogipostępowaniawobecfaktówdokonanychwEuro-
pie[...].Szermierzamiprzeciwstawnychstanowiskbyliczołowipolitycybrytyjscy,przyjaciele
PolskiiPolaków”
.Z.Libiszowska,OpiniaangielskawobecdrugiegorozbioruPolski,nŁódzkie
TowarzystwoNaukowe.SprawozdaniazCzynnościiPosiedzeńNaukowych”R.27,z.4,Łódź
1973,s.7.
