Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Konwenansekonstytucyjne
narzuconyparlamentowiprzezkróla,zdecydowałsięoprzećswerządynienapo-
parciumonarchy,leczwiększościwparlamencie,którązdołałuzyskaćpowyborach
wmarcu1784roku12.Okazałosięwięc,żekrólniejestwstaniepodporządkowaćso-
bieparlamentu.PostawaW.Pittaniepozostawiałajużwątpliwościcodotego,gdzie
znajdujesięrzeczywisteźródłowładzy.Porażkawtejostatniejpoważnejpotyczce
oznaczaładefinitywnąklęskęmonarchyitymsamympotwierdzenieprzemianustro-
jowych,doktórychdoszłobezzmianyuregulowańprawnych.Królzostałzmuszony
doakceptacjifaktycznejsytuacji,nieodzwierciedlonejwprzepisachprawakonstytu-
cyjnego.„PrzegranawalkaJerzegoIIItonarodzinykonwenansówkonstytucyjnych
wichwspółczesnym,angielskim,ustrojowymznaczeniu”13.Innymisłowy,wcześniej-
szapraktykaotrzymałakonstytucyjnyimprimaturwtymsensie,żenormydotądza-
ledwiezwyczajoweuzyskałyrangęnormkonstytucyjnych,równychpostanowieniom
ustaw,takichjakBillofRightsiUstawaosukcesjitronu.Noweregułypostępowania
niezostałyujętewramyprawne.Stałosiętak,ponieważmimozwycięstwawwalce
zkrólemwhigowieniebyliwstaniedoprowadzićdousankcjonowaniadokonanych
przemianustrojowychwaktachprawnych.Kompromis,podobnydotegozkońca
XVIIwieku,niebyłmożliwy,gdyżmonarchaniepogodziłsięzporażkąipodejmował
próbypowrotudoliterykonstytucji.Wrezultaciekonwenansestopniowowrastały
wustrójbrytyjski,stającsięzczasemczęściąkonstytucjimaterialnejZjednoczone-
goKrólestwa.WWielkiejBrytaniinigdyniedoszłodouchwaleniaskodyfikowanej
konstytucji,ponieważjedynegookresuburzliwychprzemianustrojowychkrajten
doświadczyłwówczas,gdyniezdobyłasobiejeszczeuznaniaideakonstytucjijako
ustawyzasadniczej,najwyższegoaktuprawnego,stanowiącegopodstawowąregulację
ustrojupaństwa.Później–toznaczyporewolucjiangielskiejXVIIwieku–wWiel-
kiejBrytaniiniezachodziłyjużgwałtownezmianyustrojowe,krajtenominęłyrewo-
lucjedobyoświecenia,którewAmeryceiEuropiekontynentalnejnietylkoobalały
monarchie,alenadewszystkoprowadziłydoprzyjmowaniaspisanychaktówkonsty-
tucyjnych,deklarującychzasadęsuwerennościludu–siłęnapędowąrewolucji–jako
najważniejsząregułęustrojową.
Ustrójbrytyjski,wkonsekwencjikompromisuzawartegomiędzymonarchąapar-
lamentempodkoniecXVIIwieku,zostałopartynauznaniuzasadysuwerennościpar-
lamentu,aściślejrzeczbiorąckrólawparlamencie,cozgruntuwykluczałomożliwość
ograniczeniajegowładzyprzezuchwaleniekonstytucjiwformieustawyzasadniczej.
Utrzymaniuirozwojowikonwenansówsprzyjałtakżeklimatepokiwiktoriańskiej
zcharakterystycznymdlajejspołeczeństwaposzanowaniemzwyczajówwniemal
każdejdziedzinieżycia14.Rozwójniezapisanejkonstytucji(unwrittenconstitution)był
tymłatwiejszy,że,jakująłtoE.A.Freeman,stanowił„poprostukolejnezastosowanie
angielskiegouwielbieniadlaprecedensów”,miałwięc„wielewspólnegozwcześniej-
szymrozwojemniepisanegoprawapowszechnego(commonlaw)”15.
12Zob.ibidem,ss.408–409.
13W.Zakrzewski,Angielskienormykonstytucyjne,„PaństwoiPrawo”1948,z.7,s.21.
14Zob.ibidem,s.22.
15E.A.Freeman,op.cit.,s.124.
