Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konwenansejakonormykonstytucjimaterialnej
17
Konwenansejakojedenzelementówbrytyjskiejtradycjiustrojowejzostałyza-
adaptowanewustrojachnajpierwbrytyjskichkolonii,anastępniepaństwpowstających
wichmiejsce.Zasadęrządówodpowiedzialnych(responsiblegovernment),opierająca
sięwyłącznienanormachkonwenansowych,wprowadzonowpierwszejkolejności
wBrytyjskiejAmerycePółnocnej,anastępniewNowejZelandiiikoloniachaustra-
lijskich16.Niezależnieodróżnicwformie,wjakiejzostaładokonanawkoloniach
reformaustrojowa17,jejistotąbyłoprzyjęcieukształtowanychwWielkiejBrytanii
konwenansów,modyfikującychwynikającyzprzepisówprawacharakterrelacjimię-
dzywładząwykonawcząwosobiegubernatoraaobieralnymiorganamiprzedstawi-
cielskimi.Wprowadzeniewkoloniachzasadyrządówodpowiedzialnychdokonało
sięzatemwgłównejmierzelubnawetwyłącznie(jakwNowejZelandiiiBrytyjskiej
AmerycePółnocnej)przezrecepcjęwporządkuustrojowymkoloniikonwenanso-
wychnormkonstytucyjnychukształtowanychwcześniejwustrojubrytyjskim18.
WprzeciwieństwiedoWielkiejBrytaniizarównowKanadzie,jakiwAustra-
liiobowiązująkonstytucjewznaczeniuformalnym.Wobupaństwachdecydującą
przesłankąuchwaleniaustawzasadniczychbyłfederalizmwymagającyuregulowania
podziałuwładzymiędzyfederacjąaczęściamiskładowymiwakcieprawnymonaj-
wyższejmocy,nadrzędnymwobecustawodawstwafederalnegoilegislacjiodpowied-
nioprowincjonalnejistanowej.ZarównowUstawieoBrytyjskiejAmerycePółnocnej
(BritishNorthAmericaAct,1867–BNAAct),jakiwUstawieustanawiającejkonsty-
tucjęZwiązkuAustralijskiego(CommonwealthoftheAustraliaConstitutionAct,1900)
niedokonanojednakkodyfikacjikonwenansów.Tylkonieliczneznichzostaływpi-
sanedotekstuaustralijskiejustawyzasadniczej.Miałyonenadalobowiązywaćjako
normynieformalne,stanowiąc–podobniejakwZjednoczonymKrólestwie–część
materialnejkonstytucjiidopełniającprzepisyzawartewustawachzasadniczych.
ŚwiadczyotymdobitniepreambułaBNAAct,wktórejmowajestoustanowieniudla
powstającejfederacjikanadyjskiejkonstytucjiopartejna„tożsamychzasadach”(simi-
larPrinciple)jakkonstytucjaZjednoczonegoKrólestwa.
Wartopodkreślić,żewbyłychkoloniachbrytyjskichzaakceptowanokonwenan-
secałkowicieświadomie,przyjmującjejakojedenzelementówdorobkuustrojowe-
gometropolii.Niezostałonnigdypóźniejodrzucony,zapewnedlatego,żezarówno
Kanada,jakiAustraliauzyskałystatuswpełniniepodległychpaństwnienadro-
dzeradykalnego–takjaktobyłowprzypadkuStanówZjednoczonych–zerwania
zmetropolią,alewrezultacieewolucyjnego,rozłożonegonawielelatprocesu,który
16Zob.szerzejA.Todd,ParliamentaryGovernmentinBritishColonies,Longmans,GreenandCo.,
London1880,ss.54–75.
17WkoloniachwAmerycePółnocnejzasadarządówodpowiedzialnychzostaławprowadzonawdro-
dzeseriiinstrukcjikrólewskichdlakolejnychgubernatorówposzczególnychkolonii.WProwincjiKanady
zmianępotwierdzonowrezolucjiprzyjętej3września1841rokuprzezZgromadzenieUstawodawcze
(LegislativeAssembly).Zkoleiwkoloniachaustralijskichreformadokonałasięprzezprzyjmowanie
formalnychustawkonstytucyjnych(constitutionacts),uchwalanychprzezRadyLegislacyjne(Legislative
Councils)koloniinapodstawieupoważnieniazawartegowustawieparlamentubrytyjskiegoz1850roku
(AustralianConstitutionsActNo.2),któreniemiałyjednakrangiustawzasadniczych.
18Por.G.Carney,TeConstitutionalSystemsoftheAustralianStatesandTerritories,CambridgeUni-
versityPress,Melbourne2006,ss.45,46.
