Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konwenansejakonormykonstytucjimaterialnej
27
Rzeczjasnazasadniczywtymkontekścieproblempoleganatym,jakąinterpre-
tacjęnależyuznaćza„właściwą”?Oczywistejodpowiedzinatakpostawionepytanie
udzielićniesposób.Zasadyustrojubrytyjskiegoniesąustalaneapriori,niesąwprost
wyrażonewaktachrangikonstytucyjnej,niewszystkieteż–cooczywiste–mogąbyć
ustalanewdrodzeorzecznictwasądowego44.Sąoneokreślaneprzezdoktrynę,któ-
rejprzedstawicielepodejmująbadaniawzakresiehistoriikonstytucjonalizmuijego
współczesnychaspektów.Właściwąinterpretacjęzasadiprecedensówustalająwięc
badaczeustroju,odktórychniesposóboczywiścieoczekiwaćpełnejjednomyślno-
ści.Wartopamiętać,żezajednozeźródełmaterialnejkonstytucjiZjednoczonego
Królestwatradycyjnieuznawanorenomowane,cieszącesiępowszechnymuznaniem
podręcznikiitraktatyustrojowe(booksofauthorities).
Świadomośćobowiązkupostępowaniawokreślonysposóbuadresatanormynie
decydujejeszczeoistnieniukonwenansuaniniedefiniujejegotreści.Jestwarunkiem
koniecznym,aleniewystarczającympowstaniakonwenansu.Dotestu„świadomości
obowiązku”niemożnasięwięcodwołaćwcelu„rozstrzygnięciawątpliwościlubspo-
rów,alewnajlepszymraziejedyniepotobypotwierdzićistnieniewyraźnieustano-
wionegokonwenansu,kiedy,zdefinicji,niematakichsporów”45.Możnauznać,że
konwenansekonstytucyjnesąnormami,którepodmiotyustrojowepowinnypostrze-
gaćjakowiążące,porozważeniuprecedensówizasadustrojowych,tozaś„pozwala
[…]myślećokonwenansachjakookrytycznejmoralnościkonstytucyjnej”46.Wcelu
identyfikacjikonwenansówiustalaniuichtreścimusząbyćzatembranepoduwagę
precedensyirelewantnezasadyustrojowe.
Szczególnącechąnormkonwenansowych,niezależnieodtego,czynieformalnych
czysformalizowanych,jestbrakorganu,którymógłbyautorytatywnieiwsposóbwią-
żącydokonywaćichwykładniczynawetorzekaćoichistnieniu.Wodniesieniudo
normprawnychodpowiednimiorganamisąsądy.Niemogąonejednakpełnićpodob-
nejfunkcjiwstosunkudokonwenansów.Natymmiędzyinnymipolegazasadnicza
różnicamiędzynormamikonwenansowymianormamiprawa.Dotegozagadnienia
jeszczepowrócimy.Wtymmiejscuzajmiemysięstosunkiemsądówdokonwenansów
wkontekścieproblemuichidentyfikacjiorazustalaniaichtreści.
WtradycyjnymujęciuA.V.Diceyadlasądównormykonwenansowenieistniały.
Najpoważniejszejróżnicymiędzykonwenansamiaprawemdopatrywałsięoksfordzki
konstytucjonalistawtymwłaśnie,żesądynieuznająaniniesankcjonują(recognizenor
enforce)konwenansowychnormkonstytucyjnych.Wydajesię,żeA.V.Diceywiększą
wagęprzywiązywałdodrugiejczęściprzytoczonegostwierdzenia,częściejbowiem
piszeobrakumożliwościdoprowadzaniaprzezsądydostosowanianormkonwe-
nansowych,jakotegozasadniczegoelementuróżnicującegojewzględemprzepisów
44TosamozresztąodnosisiędoKanadyiAustralii,mimoobowiązywaniawtychpaństwachustaw
zasadniczych.Niektórezasadyustroju,naprzykładzasadafederalizmu,sąwyrażonewprostwkonstytu-
cjach.Inne–wśródnichzasadępodziałuwładzy–możnawywieśćztekstuustawyzasadniczej.Wykład-
niatychzasadnależyostateczniedoSądówNajwyższych.Niemniejniektórezasadyustrojowe,przede
wszystkimzasadarządówodpowiedzialnych,niesąwogólewyrażonewustawiezasadniczej.
45G.Marshall,G.C.Moodie,op.cit.,s.29.
46G.Marshall,Constitutional…,op.cit.,s.12.
