Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konwenansejakonormykonstytucjimaterialnej
25
Źródłemkonwenansumożebyćwięczwyczaj,precedensustrojowy,porozumienie
lubjednostronnezobowiązanie.Niezależniejednakod„źródła,zktóregowywodzą
siękonwenanse,oichzaistnieniudecydujezawszetensamczynnik–świadomeprze-
strzeganiepewnejnormy”42.Aniprecedensustrojowy,aniporozumienielubjedno-
stronnezobowiązanienietworząjeszczenormykonwenansowej.Genezakonwenan-
suniemawtymprzypadkużadnegoznaczenia.Tymbowiem,conadajeokreślonemu
sposobowipostępowaniawpewnejsytuacjiustrojowejrangękonwenansowejnormy
konstytucyjnej–nakładającnatych,doktórychzachowaniasięodnosi,obowiązek
stosowaniasiędodyrektywywniejzawartej–jestuznaniepraktykipostępowania
wtensposóbzawiążącą.Wtymsensiepraktykarzeczywiścienietylepotwierdza,
ilenadajeobligatoryjnycharakterdyrektywompostępowaniapowstałymwdrodze
porozumienia,deklaracjibądź„świadomegoprecedensu”43.
Jeżelitym,codecydujeopowstaniukonwenansu,jestuznaniepraktykipostę-
powaniazawiążącąnietylkoprzezpotencjalnegoadresatalubadresatównormy,
oznaczato,żekonwenansekonstytucyjneniemogąbyćustanawiane,toznaczyża-
denpodmiotniejestwstanienadaćnormatywnegocharakterupewnemusposobowi
postępowania,anawetutrwalonejpraktyce,niemożepodjąćdecyzjiprzesądzającej
oichwiążącymcharakterze.Oznaczato,żeporozumienie,deklaracjabądź„świado-
myprecedens”mogązaledwiedaćpocząteknormiekonwenansowej,alejejnietwo-
rzą.Opowstaniuwiążącejnormymożnamówićdopierowówczas,gdypotwierdzony
praktykąwzorzeczachowaniazyskazewnętrznąakceptację(uznanie),tozaś–oczym
jużbyłamowa–zależyrównieżodtego,czyistniejedlaniegostosowneuzasadnienie
ustrojowe.Byodwołaćsiędojużpodnoszonegoprzykładu:jeśliwkolejnychlatach
rządybędąuzależniaćużyciesiłzbrojnychodzgodyparlamentuijeżelipraktykata
zyskapowszechneuznanie,toznaczyodstąpienieodniejniebędziejużmożliwebez
ryzykanarażeniasięnakrytykęizarzutyniekonstytucyjnegopostępowania,wówczas
dojdziedopowstaniakonwenansukonstytucyjnego,któremupoczątekdałprecedens
z2003roku.
Jakpowiedziano,konwenansuniemożnaustanowić.Należymiećjednakoczywi-
ścieświadomość,żezamiarempodmiotulubpodmiotówproponującychpewienspo-
sóbpostępowania–niezależnie,czynadrodzeporozumienia,deklaracjiczy„świa-
domegoprecedensu”–jestwłaśnieustanowienienormy.Konwenansekonstytucyjne
mającetegorodzajuźródłoróżniąsięwobectegoodtychpowstałychwsposóbewo-
lucyjny,ponieważsąintencjonalnąpróbąuregulowaniapewnejmaterii.Niepowstają
więccałkowicieniezależnieodpodmiotów,którychpostępowanieregulują.Wtym
aspekciedostrzecmożnaichpodobieństwodonormprawastanowionego.
42M.Drzonek,ZnaczeniekonwenansówkonstytucyjnychdlaustrojuWielkiejBrytanii,„ActaPolitica
UniwersytetuSzczecińskiego”1999,nr12,s.135.
43A.McHarg,ReformingtheUnitedKingdomConstitution:Law,Convention,SoftLaw,„ModernLaw
Review”,2008,vol.71,no.6,ss.860–861.
