Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
0Wprowadzenie
Analizazmianprocesówludnościowychwróżnychzbiorowościachpokazuje,że
zupływemczasuichprzebiegstajesięcorazbardziejpodobny.Zjawiskotouogól-
niająteorietransformacjidemograficznejopisującezarównopierwsze,jakidrugie
przejściedemograficzne.Pierwszeprzejściedemograficzneprzedstawiazmiany
wodległejjużhistorii,kiedytoradykalnie-wniektórychkrajach,zwłaszczawyżej
rozwiniętych-obniżałysięumieralnośćirodność,atowarzyszyłtemupoczątkowo
systematycznywzrostwspółczynnikaprzyrostunaturalnegoludności,anastępnie
jegospadek.Zupływemczasukierunekitempozmianwspółczynnikówurodzeń
izgonówstawałysiępodobnewcorazwiększejliczbiekrajów,prowadzącwkonse-
kwencjidozbliżeniawartościtychwspółczynnikówistabilizacjiliczbyludności.Zaob-
serwowanezbliżonetendencjetychiinnychmiardemograficznychwskazująnakon-
wergencjępodstawowychelementówruchunaturalnego.Wwiększościkrajów,gdzie
pierwszeprzejściedemograficznezostałozakończone,wlatach60.XXwieku,czyli
wczasachnietakodległych,spodziewanastabilizacjaumieralnościirodnościzostała
jednakzakłócona.Pojawiłysięnoweprzeobrażenia,któreokreślonomianemdrugie-
goprzejściademograficznego.Polegałyonem.in.naspadkupłodności,opóźnianiu
zawarciazwiązkumałżeńskiego,opóźnianiuurodzeniadziecka,wzrościeliczbyroz-
wodówczywydłużaniużycia.Tepodstawowezmianydemograficzneskładającesię
nadrugieprzejściezaobserwowanopoczątkowowkrajachskandynawskich,ana-
stępniewkrajachEuropyZachodniejipóźniejEuropyPołudniowej.WPolscepierw-
szeichoznakimożnabyłodostrzecwlatach80.XXwieku,kiedywspółczynnikdziet-
nościzmniejszyłsiędopoziomuniezapewniającegoodtwarzaniapopulacji.Zkolei
wlatach90.XXwiekurozpocząłsięsystematycznywzrostdługościżyciaPolaków.
Zmianyprzebiegaływtakimsamymkierunkujakwinnych,wyżejrozwiniętychkra-
jacheuropejskich,alewidocznebyłyisąróżnicewpoziomachwartościrozważanych
zmiennych.
Procesydemograficzneniesąjedynymi,którychzmianyprzebiegająwwielukra-
jachwpodobnymtempieikierunku.Odlatprowadzonesąanalizyporównawczema-
jącenaceluocenękonwergencjiprocesówspołecznychiekonomicznychwróżnych
krajach(Bouget,2003;CornelisseiGoudswaard,2002;GórnaiGórna,2014;Marelli,
2017).Sytuacjawskalitakiejjednostkiadministracyjnej,jakkrajjestwypadkowątego,
codziejesięwjegowyodrębnionychczęściach.Wtychmniejszychjednostkachkieru-
nekisiłazmianmogąbyćzróżnicowane.NaprzykładwojewództwaPolskisąznacznie
