Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodzinysiecimetropolii
37
nymmiejscuprzynajmniejtrzechbiskupów,zaopatrzonychwpisemnezezwole-
nienieobecnych,iwówczasdokonająkonsekracji.Potwierdzenietego,cosięstało,
należywkażdejprowincjidobiskupametropolityn.
Ztegotekstuwynika,żejużwpoczątkachIVw.powszechnieuznajesięko-
niecznośćpodporządkowaniabiskupówdanejprowincjibiskupowijejmiastasto-
łecznego.NosionwŹródłachgreckichtytułmetropolites,terminarchiepiskopos
wejdziedopowszechnegosłownictwadopierowVIw.NaZachodzieużywano
naogółtegosamegosłowa,wAfrycejednaknazywanoowegodostojnikasenex
(starzec),primas(prymas),episcopusprimaesediae(biskuppierwszejsiedziby,
pierwszejwsensiehierarchicznym).OdrębnościterminologicznewAfryceod-
powiadałyodrębnościomocharakterzepoważniejszym:przewodzenieKościo-
łomwprowincjinależałotamdobiskupanajstarszego(lubnajgodniejszego?).
Metropolitawswymwłasnymmieściebyłzwykłymbiskupem,powoływanogo
naurządwtakisamsposóbjakjegokolegów,różniłsięodnichjedyniepresti-
żemiprawemdointerwencjipozawłasnąsiedzibą.
Douprawnieńmetropolity,jakwidzieliśmy,należałozatwierdzaniebiskupich
elekcji(zwróćmyuwagę,żewcaleniezakładano,iżpowinienonosobiściewy-
święcaćnowychpasterzy),ontakżezwoływałsynodyprowincjonalneiprzewod-
niczyłim.Wmiaręupływuczasurosłojegoznaczeniejakoinstancjiodwoław-
czejoddecyzjizwykłychbiskupów;metropolicidążylirównieżdokontrolowa-
niafinansówpodległychimKościołów.Stopieńzależnościbiskupówod
metropolitówzależałnapewnoodosobowościobustron,atakżeodnasileniakon-
fliktówdoktrynalnychwKościele.Wielkiepodziały,któretworzyłysięwIV-VIw.,
umożliwiałypodwładnymmetropolityszukanieoparciapozawłasnąmetropolią
wnadzieinabezkarnośćtakichpoczynań,sprzecznychprzecieżzdobrym
kościelnymporządkiem.
JeszczewIVw.spotkamywdziejachKościołanazwiskabiskupówpocho-
dzącychzmałychmiastniemetropolitalnych;osobistawiedza,pobożność,spryt,
zdolnośćdoporuszaniasięwkościelnymświecieciąglepozwalałyimnaodgry-
wanieistotniejszejroli.PóŹniejtakieprzypadkiprawiesięniezdarzały.
Kiedypowstałastrukturametropolitarna?Zpewnościąnadługoprzedsoborem
nicejskim,dlajegouczestnikówbyłaonajużczymścałkowicieoczywistym.Nie-
stety,proceskształtowaniasiętejinstytucjiniezostawiłśladówwŹródłach,można
jedyniepowiedzieć,żeprzynajmniejnapewnychobszarachrozpocząłsięwIIIw.
Napewnoistniałyogromneróżniceterytorialne;wydajesię,żecałyWschódiAfryka
nazachodziestworzyłysiećmetropoliiszybciejniżinnekrainy.
Metropoliebardzoróżniłysięmiędzysobą,wtejkategoriimieściłysięmia-
stamałe,średnieiwielkie,awięc:metropoliebogate,ibiedne,ześwietnymitrady-
cjamiitebezrozgłosu.Miałotoistotneznaczeniewczasiesoborówisynodów
ponadprowincjonalnych,kiedytobiskupiważniejszychmetropoliitworzyliwła-
sneflpartiengromadząceichsłabszychkolegów.
