Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Systematykapojęćzwiązanychzkosztamitransportu
25
wstawaćwkażdymokresierozrachunkowym,mogącechowaćsiępewnącykliczno-
ściąlubnieregularnościąwynikającązestrategiirozwojuprzedsiębiorstwa.Zreguły
zanikająwokresiedekoniunkturyrynkowej,anasilająsięgdytrwalepoprawiasięko-
niunkturaigdyzachodzipotrzebamodernizacjinadmierniezużytegomajątku.Nie
oneprostązamianązasobówfinansowychprzedsiębiorstwanazasobyrzeczowe
trwałegoużytku,lecznajczęściejpolegająnawspółfinansowaniuwłasnymikredyto-
wymdokonywanychnakładów,copociągazasobątakżekosztyfinansowe.Wnastęp-
nychokresachrozliczeniowychzużyciewcześniejstworzonychśrodkówtrwałych
pociągazasobąkosztyoperacyjnewpostaciamortyzacji,mimożezjejnaliczaniem
wtychokresachniewiążesięwydatekpieniężny.
1.1.3.Klasyfikacjakosztówtransportu
Kosztyzwiązanezdziałalnościątransportowąmająwieleformipojęćtworzonychdla
różnychpotrzebanalitycznychidecyzyjnych:kalkulacjicenowych,ocenywyników
działalnościprzedsiębiorstwtransportowych,porównańtransportowychrozwiązań
konkurencyjnych(międzygałęziowychimiędzynarodowych),ocenytransportowych
projektówrozwojowych,racjonalizacjistrukturyifunkcjonowaniasystemówtrans-
portowych,kształtowaniawzrostugospodarczegoimiędzynarodowejkonkurencyj-
nościgospodarki,statystykimakroekonomicznejisektorowej.Klasyfikacjikosztów
transportunależywięcdokonaćwprzekrojachodpowiadającychtymróżnymrodza-
jomprzydatnościinformacjioichwysokości,strukturzeidynamice.
Złożonośćrachunkukosztówtransportuwynikazfaktu,konsumentomusług
sektoratransportuoferowanedwieodmienneformyużyteczności:1)usługiprze-
wozoweorazpomocnicze(transport,logistyka,spedycjaiinne),2)usługiudostęp-
nianiainfrastrukturytransportowej.Oferowanietychdwóchformużytecznościod-
bywasięzapomocąodmiennychrozwiązańtechnologicznychiorganizacyjnych,
awkonsekwencjipociągazasobąodmiennezasadyrachunkukosztów.Nawetpierw-
szyrodzajusługtransportowychniemajednolitejformyorganizacyjnej,bowiemist-
niejąusługiprzewozuzarobkowego(ang.ownaccount)orazprzewozynaużytek
własny(ang.hireorreward),dlaktórychustalasięwysokość,strukturęiewolucjękosz-
tówwsposóbodmienny.Usługaudostępnieniainfrastrukturytransportowejjestbar-
dziejpodobnadousługileasingowejśrodkatransportuniżdousługioutsourcingu
(podwykonawstwa)wzłożonymprocesieprodukcyjnymtransportu.Wposzczegól-
nychgałęziachtransportuiwposzczególnychkrajachczynnikinfrastrukturalnyjest
wykorzystywanywświadczeniuusługtransportowychwbardzozróżnicowanyspo-
sób:1)możebyćczynnikiemzewnętrznymdostępnymdlajejużytkownikazaopłatą
(takjakpaliwo,pracownicynajemni,usługiremontowe),2)możebyćwyłącznie
czynnikiemwewnętrznymtworzonymiużytkowanymprzezprzedsiębiorstwoprze-
wozowe(jaknaprzykładinstalacjeruripompwprzedsiębiorstwierurociągowymlub
linynośnewprzedsiębiorstwiekolejkilinowej).Doniedawnaprzedsiębiorstwakole-
joweposiadałyieksploatowałyinfrastrukturęszynowąnawłasnyużytekiwyłącznie
samewykonywałynaniejprzewozy.Współczesnetendencjekształtowaniastruktury
systemówtransportowychprowadządoupowszechnianiarozdziałueksploatacjiin-