Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Praca,płacaikosztypracy
wgłównychnurtachekonomii
1.1.Ekonomiaklasyczna
Kategoriakosztówpracyrozumianychszerokojakowszystkichkosz-
tówzwiązanychzzatrudnieniempracownika,równieżtychpozapłaco-
wych,rozwinęłasiędopierowXXwieku.Ekonomiściklasyczni,tacy
jakA.Smith,D.Ricardo,J.S.MillczyT.R.Malthus,wswoichpracach
koncentrowalisięnapłacach.
Wswojejprzełomowejpracy„Badanianadnaturąiprzyczynamibogac-
twanarodów”,wydanejw1776roku.A.Smithniestworzyłspójnejkon-
cepcjiteoriiwynagrodzeń,alezawarłzespółspostrzeżeń,którestałysiępod-
walinądodalszejdyskusjinadkategoriąpłac.Przedewszystkimuznał,że:
„Płaca,zyskirenta,totrzypierwotneźródławszelkiegodochoduiwszelkiej
wartościwymiennej”(Smith,1954,s.67).Dlaekonomikikosztówpracy
dużeznaczeniemawłaśnieteoriawartości.Smithzwracauwagęnaistnie-
niedwóchwartości:wymiennejorazużytkowej(ibidem,s.37).Wartość
użytkowa,czylizdolnośćproduktudozaspokojeniapotrzebludzkich,jest
warunkiemwartościwymiennej,alenaniąniewpływa.Tym,cowpływa
nawartośćwymienną,jestwartośćnaturalna,czyliśredniacenawdługim
okresie(przeciętnazmiancenbieżących).Wartośćnaturalnądeterminują
zaśkosztyprodukcji.PoczątkowoSmithbrałpoduwagęwyłączniepracę
niezbędnądowytworzeniaproduktu.Wrazjednakzrozwojemgospodarki
kapitalistycznejmusiałuwzględnićrównieżkosztkapitałuirentygrunto-
wej.Uznał,żetonakładyponoszonenapracęwceluwytworzeniawyro-
bów,ilośćpracyuzyskanapodczaswymianyzaswójtowarorazsumawy-
nagrodzeniawszystkichczynnikówprodukcjistanowiąowartościwymien-
nejdobra.Nadwyżkaotrzymywanaprzezkapitalistówzesprzedażydóbr
umożliwiawnastępstwieakumulacjękapitału.WakumulacjiSmithwidział
ogromnąkorzyśćdlaspołeczeństwa,gdyżodpowiedniozainwestowanyka-
pitałzapewnipodziałpracy,którypomnażapracęczłowieka.Zwiększanie
produkcjiwiążesięjednakzezwiększonymzapotrzebowaniemnapracow-
Ekonomiaklasyczna
13