Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRACA,PŁACAIKOSZTYPRACYWGŁÓWNYCHNURTACHEKONOMII
20
wogóleipracawogólewspółdziałajązesobąwtworzeniudywidendy
narodowej.Iciągnązniejswezarobkiodpowiedniodoswejgranicznej
wydajności(...),kapitałbezpracyjestmartwy”.Zróżnicowaniestawek
płacMarshallupatrywałnatomiastwniepewnościpracy,zwyczajach,
postawach,atakżekwalifikacjachniezbędnychdladanegostanowi-
ska.Rozróżniałteżwykształcenieogólneispecyficzne(techniczne)
(Rogowska,2013,s.246).Widocznejesttuodejścieodmaltuzjańskiej
teoriiludności.Marshallstwierdzanawet,żewzrostliczbyludności
możezwiększaćświatowąprodukcjęiwydajność,jeślitylkozapewni
sięspołeczeństwuodpowiedniewarunkifizyczne,edukacyjneimoral-
ne(Marshall,1961,s.598-614).
J.B.Clark,zainspirowanypracamieuropejskichekonomistówneo-
klasycznychamerykańskiekonomista,współzałożycielAmerykańskie-
goTowarzystwaEkonomicznegobyłaktywnympropagatoremliberal-
nejgospodarki.Celemjegonajważniejszejpracy„Podziałbogactwa”
jest,jaksamnapisał,„wykazanie,żepodziałdochoduspołeczeństwajest
kontrolowanyprzeznaturalneprawoiżetoprawo,jeślidziałabezprze-
szkód,dostarczakażdemuczynnikowiprodukcjitakąilośćbogactwa,
jakątenczynnikwytwarza”(za:Stankiewicz,1987,s.421).Abywyka-
zaćrację,Clarkwykorzystujeznanąjużwcześniejwrolnictwiezasadę
prawamalejącejproduktywnościkrańcowej,nadającjejznaczenieogól-
neistosującdowszystkichczynnikówprodukcji,wtympracy.Przyj-
mujeon,żekażdynastępnyzatrudnionypracownikzapewniapewien
przyrostproduktu,aleprzyrostysąmalejące.Przedsiębiorcazatrudnia
więcdodatkowychpracownikówdochwili,gdyzatrudnienieichzapew-
niawiększyprzyrostproduktu,niżwynosipłacarobocza.Krańcowy,
ostatnipracownikotrzymapłacęrównąswemuproduktowi,tzw.krań-
cowyproduktpracy.Clarkuważa,żerynekstalezmierzadorównowagi,
awówczaswszystkiezasobyczynnikówwytwórczychsąwykorzystane.
Gdybywspołeczeństwieistniałniewykorzystanyzasóbkapitałulubpra-
cy,wynagrodzeniaichmusiałybyulectakiemuobniżeniu,żezostałyby
zatrudnione.
1.3.JohnMaynardKeynesiMichałKalecki
Głębokikryzysgospodarczy,wysokastopabezrobociaigwałtowny
spadekprodukcjicechowałylata30.XXwieku.Pojawiłysięwów-
