Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.WPROWADZENIE
FryderykaII.Opracowywanojewdobrejskali,zdużądokładnościąiprecy-
zją,jednakjeszczebezsystemowejpodstawytriangulacyjnej122.Wprzypad-
kuPrusNowowschodnichdokonywanopomiarówgeodezyjnych.Osnowę
astronomiczno-trygonometrycznąopracowałdopierodoroku1800Johann
ChristophTextor,przygotowującdopublikacjiredukcjęmapywojennej
123
.
Tzw.mapaTextora-Sotzmanazostaławykonanawskali1:152500.Jej
skróconanazwaprzywołujenazwiskaautora-JohannaChristophaTextora
iwydawcy-DanielaFriedrichaSotzmana124.Właściwytytułprzedstawia
dziejejejpowstania,łączniezpracaminadKriegesKarte:
Topographisch-MilitarischeKartevomvormaligenNeuOst-
preussenoderdemjetzigenNördlichenTeildesHerzogthums
Warschau,nebstdemRussischenDistrict.MitAllerhöchster
GenehmigungausdergroβsenunterLeitungdesGeneralQuar-
tiermeisters,GeneralLieutenantsv.Geusau,undunterörtlicher
AufsichtdesQuartiermeistersOberst-Lieutenantsv.Steinaufge-
nommenenVermeβsungsKarteaufXVBlaetterreducirt,nach
eigenentrigonometrischenMeβsungenundastronomischen
Beobachtungenberichtigt,undnachdentopographischen
RegisternredigirtvomArtillerieLieut.v.Textor.Herausgege-
benvonD.F.SotzmanKönigl.Kriegsrathu.Geographd.Acad.
d.Wiβs.Berlin1808.GravéparCharlesMare,aBerlin.
Mapazostaławydanawmomencie,gdy,jakwyraźniezaznaczanapis
tytułowy,niebyłytojużnNowePrusyWschodnie”
,lecznpółnocnaczęść
KsięstwaWarszawskiego”
,azateminnego,wrogiegoPrusompaństwa.
Zastosowanotrzyrodzajepomiarów:astronomiczne,trygonometryczne
itopograficzne.Pierwszeposłużyłydoustaleniawspółrzędnychgeogra-
ficznychwybranychmiejscowości.Następnieprzeprowadzonotriangulację
122
W
.Scharfe,AbrissderKartographieBrandenburgs1771-1821,Berlin-NewYork1972.
Otejkonkretnejmapiezob.A.Konias,Kartografatopografczna…,s.147-160.
123W
.Scharfe,AbrissderKartographie…,s.109-110.
124
AGAD,ZbiórKartograficzny,8-1.Zob.T.Lankamer,MapaJ.C.Textora…,s.181-206.
Por.opodobnymprzedsięwzięciu:B.Wolak,Znakikartografczneimetodyprezen-
tacjizastosowanenadrukowanej„KartevonOst-PreussennebstPreussichLitthauen
undWest-PreussennebstdemNetzdistrict…”(1802-1810),w:Kamieniemilowewkar-
tografi,Zdziejówkartografii,XVII,red.J.Ostrowski,P.E.Weszpiński,Warszawa
2013,s.215-222.
42
