Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Wnęk,Krakowskieśrodowiskohistoryczne1815-1860,Kraków2008
ISBN:978-83-7850-312-5,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2008
30
Warunkirozwojunauki,kulturyioświatywKrakowiewlatach1815-1860
Zwracanouwagęnakoniecznośćkształceniatakżenapoziomieśred-
nim.WalentyLitwińskiwjednymzprzemówieńdomłodzieżywskazy-
wał,że
Nauki,ożywiając,ćwicząciwładze,isposobnościludzkie,sąprawdziwą
,
,
,
dusząwarzyskiociał,beznichpóczwybułychsiłdzikościwszystkojest
to
eg
a,
r
ja
bezruchuiwzrostu.Oneobjawiajączł
.
owiekow
idoodziejstwanatury,sztuki
br
,
iprzemysłuipokazująsposobydoichzużyciaidoskonalenia,alubonatura
,
obdarzanasczasemprzymiotami,któresięwdalszymżyciusameodkrywają
,
irozwijają,zaprzeczyćjednakniemożna,żei
,
ch
umocnienieiwostjedynie
zr
,
do
uprawiają,ożywiająikrzepią[…]24.
uk
,
,tj.do
.
edacji,
szkó,
ł,należy.Oneto,tedobroczynneiwrodzoneprzymioty
,
.
Litwińskiuważałrównież,żezdobyciegruntownegowykształceniawy-
magaciężkiejpracyiwieluwyrzeczeń:
Lecznauki,lubosąksłodkimiipokarmamiowocami,niedająsięjednak
,
ta
,
zbieraćbezpracyiznoju,azatemdopókiwamwiekmłodyiwolnyodtrosków
,
służy,niem
,
arntrci
oawecza,nieoddajciesięnieczynności,próżniactwuignu-
,
su,
śności,leczprzykładajciewiększegostarania,zdoościiplności,abyścieznauk
,
ln
i
,
,
jaknajwiększeodnieślikorzyściiprzeztoużyteczniejszymisięstalisynami
ojczyzny25.
.
Rolęzwierzchniąnadszkołamido1821rokupełniłuniwersytet.Rozwój
oświatyzostałzahamowanypowykryciutajnejorganizacjistudenckiej
OrzełBiały.Wówczasuniwersytetowinarzucononowystatut,który
ograniczałjegodotychczasowąniezależność.Wszechnicępoddano
kontrolikomisarzacywilnego26itzw.WielkiejRadyUniwersyteckiej27.
Krakowskauczelniastawałasięobiektemlicznychszykaniograniczeń
zestronypaństwzaborczych.W1832rokudążonodojejlikwidacji28.
Późniejsitwórcykrakowskiegostronnictwakonserwatywnego,amia-
nowiciePawełPopiel29,AntoniZygmuntHelceliKonstantyŚwidziński,
24Korzyściznauk.ZprzemówieniadomłodzieżyWalentegoLitwińskiego[w:]Rzeczpospolita
Krakowska1815-1846…,op.cit.,s.206.
25Ibidem,s.207-208.
26H.Barycz,ZdziejówwalkioautonomięUniwersytetuKrakowskiegowlatach1820-1826,
Kraków1937.
27L.Ręgowicz,SzkolnictwoWolnegoMiastaKrakowawdobiekuratoriiJózefahr.Załuskiego,
Warszawa1930.
28MłodzieżstudiującanaUniwersytecieJagiellońskimangażowałasięworganizacjekonspi-
racyjne-zob.:W.Knapowska,Nawrotypolskichruchówzbrojnych1830-1834.Zdziejów
dyplomatycznychirewolucyjnychWolnegoMiastaKrakowa,Poznań1948;J.Bieniarzówna,
ZdziejówliberalnegoikonspiracyjnegoKrakowa(1833-1848),Kraków1948;OpisUniwer-
sytetuKrakowskiegozroku1833,oprac.H.Barycz„KwartalnikHistoriiNaukiiTechniki”
1964,R.9,s.263-290.
29S.Kieniewicz,Popiel(ChościakPopiel)Paweł(1807-1892),PSB,t.27,s.568-572.
