Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PolacykresowiradzilisobiewXIXwiekunadwyraz
dobrze.Najważniejszymepizodempolskiejhistorii
kresowejdobyzaborówbyłrozkwitwileńskiegoośrodka
kulturyinauki.Rozpocząłsięonjeszczewostatnich
latachprzedrozbiorowychibyłzwiązany
zustabilizowaniemsytuacjipolitycznejnaLitwie
popierwszymrozbiorze(1772).Spokójpozwolił
odbudowaćmajątkiziemskie,poprawagospodarczazaś
oznaczałaożywienieinwestycji(zwłaszczawsamym
Wilnie).Znakomitymposunięciemokazałosięponadto
przekształcenieakademiijezuickiejwSzkołęGłówną,
dokonanewramachreformKomisjiEdukacji
Narodowej.W1802rokustałasięonafundamentem
uniwersytetuerygowanegoprzezcaraAleksandra.
Uczelniaszybkoprzyciągnęłarzeszestudentów,
główniezrodzinszlacheckichWielkiegoKsięstwa
Litewskiego–wśródnichAdamaMickiewicza.Ani
upadekpaństwapolskiego,anizawieruchanapoleońska
nieprzerwałyrozkwitukulturypolskiejnatych
terenach[12].Cowięcej,w1807rokuotwarto
zorganizowaneprzezksięciaTadeuszaCzackiego
LiceumKrzemienieckie,doktóregochętniezaczęło
posyłaćswychsynówziemiaństwozWołynia,Podola
iKijowszczyzny[13].Mimolikwidacjiobuuczelni
poupadkupowstanialistopadowegoiszeroko
zakrojonychrepresjipozycjakulturyijęzykapolskiego
naziemiachlitewsko-ruskich,azwłaszcza
naWileńszczyźnie,niezostałazłamana[14].Rosyjski
odgrywałoczywiściecorazwiększąrolę,szczególnie
popowstaniustyczniowym,kiedystałsięjedynym
językiemżyciapublicznegoioświaty,ajegoznajomość
byławarunkiemjakiejkolwiekkariery.
