Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Bratswojegobrata(1046?-1079)
nikaprowincji.Najtrafniejszewtejsytuacjiwydajesiędyplomatyczne
określenieS.Rosika:Dwystępowałnaprzyznanychmuziemiachjako
osobapodporządkowanabratu”17,bezprecyzowaniacharakterutego
podporządkowania.Innarzecz,żewpraktyceróżnicamiędzystatusem
księcianamiestnika(komesaprowincji)adziedzicznegoksięciadziel-
nicowegopodległegoksięciuzwierzchniemu(princepsowi)mogłabyć
nieuchwytna,jedenidrugiwykonywałbowiemanalogicznąwładzęna
poddanymmuterytorium18.Różnicamiędzyksięciemnamiestnikiem
idziedzicznymksięciemdzielnicowymwyrażałasięwróżnymprestiżu,
cozresztąwśredniowiecznychrealiachteżbyłobardzoistotne,awprak-
tycznymdziałaniumogłauwidocznićsiętylkowodniesieniudopo-
tomkówtakiegoksięciaiewentualnegoprzejmowaniaprzeznichwła-
dzypoojcu.
Pełnienieprzezksiążątjuniorówfunkcjinamiestnikówprowincji
mieściłosięwlogicepolitycznejtamtychczasów.Wobecsłabościadmi-
nistracjicentralnejitrudnościkomunikacyjnychważnebyłoistnienie
Dwyposażonegowszerokiekompetencjezarządunaszczebluziemi
(prowincji)”19.Namiestnikbyłzjednejstronyreprezentantem,niejako
zastępcąwładcyzwierzchniego(aleniebyłurzędnikiemwnowożyt-
nymtegosłowaznaczeniu!),pełniącymtejegofunkcje,którychnie
mógłonrealizowaćzpowodunieobecności,związanegłówniezobron-
nością,sądownictwemorazegzekwowaniemposługidanin.Conaj-
mniejrównieistotnebyłoteżto,żewtensposóbnieustannieuobec-
niałwładzęroduibroniłjegointeresówwobecmiejscowejelity.Ztego
względubezpieczniej,zwłaszczawtakiejprowincjijakMazowsze,było
powierzyćnamiestnictwowłaśnieczłonkowidynastiiniżjakiemuś
możnowładcy,którymógłbyodczućpokusępójściawśladyMiecława.
WpołowieXIw.wśródmiejscowejludnościMazowsza,zaledwie
kilkanaścielatwcześniejponowniewłączonegodoPolski,niewątpliwie
ciąglemogływystępowaćtendencjeseparatystyczne.Pozatymistniało
tamstałezagrożeniezestronywrogonastawionychsąsiadów:Prusów
17S.Rosik,BolesławKrzywousty,Wrocław2013,s.37.
18Por.trafnauwagaJ.Bieniaka:DNiesposóbwłaściwieuzasadnić,czemubywła-
dzawielkoksiążęca(zazwyczajniefortunniezwanapryncypatem)miałabyćczymśróż-
nymodjedynowładztwa(monarchii),pośrednimmiędzytymostatnimawielowładz-
twem”,tenże,PolskaelitaXIIwieku,cz.1:Tłodziałalności,w:SpołeczeństwoPolski
średniowiecznej,t.2,red.S.K.Kuczyński,Warszawa1982,s.30.
19Tamże,s.29.
