Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Szczególniesugestywnymprzykładem,godnymuwagizewzględu
naznaczenieautorawkształtowaniuwyobraźnihistorycznejPolaków
drugiejpołowyXXw.,jestobrazHermanapióraPawłaJasienicy:DWła-
dysławHerman-tozupełneprzeciwieństwostarszegobrata,towład-
ca-popychadłowrękachswoichiobcych,człowiekpozbawionyza-
równotalentu,jakiambicji,skłonnytylkodointrygipodstępnych
okrucieństw,ociężałyischorowany.JegodziałaniaprzeciwkoPomorzu
stanowiłyjednopasmonieudolnościiniepowodzeń”3.Idalejwtym
samymduchu...NakartachPolskiPiastówpojawiasiękatalogstandar-
dowychoskarżeń,jakieformułowanowobecWładysławaI:rezygnacja
zkoronykrólewskiej,niesprzeciwianiesiędążeniumożnychdorozpa-
dupaństwa,nieuzasadnionauległośćwobeccesarstwa,którejskut-
kiembyłoosłabieniemiędzynarodowejpozycjiPolski,iwreszciesła-
bośćmilitarnaPolski.Brakujetylkozarzutuutratyziemnawschodzie4,
jednakwczasachPRL,kiedypowstawałaksiążka,tenaspektniebył
zezrozumiałychwzględóweksponowany.Bezpośrednimwzorcemdla
autorabyłtuTadeuszWojciechowski,któryscharakteryzowałHer-
manawtypowydlasiebie,dosadnysposób:DCowydajesięwłaści-
wymrysemjegocharakteru,to,żemożnagobyłowziąć[cokolwiek
miałnamyśli,nasuwającesiękonotacjeseksualnesąniewątpliwie
błędne...-A.K.][...wiemy]zGalla,żeSieciechobracałHermanem,na
którąstronęchciał”5.
PrzykładJasienicypokazuje,jaknegatywneodczuciahistoryków
wstosunkudoHermanaijegoczasówbyłypotęgowaneprzezzestawie-
niegozpostaciami,którepojawiałysięobokniegonakartachkronik
ipóźniejszychopracowańhistorycznych:jegobratemipoprzednikiem
natronieBolesławemIISzczodrym,syneminastępcąBolesławemIII
3P
.Jasienica,PolskaPiastów,wyd.5,Warszawa1975,s.117.
4Pojawiającegosięrzadziej,aletakżeobecnego,por.np.:J.Szujski,DziejePolski
podługostatnichbadań,t.1:Piastowie,Lwów1862,s.87;F
.Koneczny,DziejePolskiza
Piastów,Kraków1902,s.139;A.BruceBoswell,Thetwelfthcentury:fromgrowthtodivi-
sion,1079-1202,w:TheCambridgeHistoryofPoland.FromtheOriginstoSobieski(to1696),
red.W.F
.Reddaway,J.H.Penson,O.Halecki,Cambridge1950,s.44.
5T
.Wojciechowski,SzkicehistoryczneXIwieku,wyd.A.Gieysztor,wyd.2,Warszawa
1970,s.290.Znamienne,żeidentycznaocenaDnajniedołężniejszegozPiastów”zosta-
łaprzywołanawdyskusjijakojedenzkoronnychargumentówprzeciwteoriomWojcie-
chowskiego,K.Krotoski,Pokłosiedyskusji,w:Wsprawieśw.Stanisława.Dyskusyazainicjo-
wanaprzezredakcyę„PrzegląduPowszechnego”,red.K.Krotoski,Kraków1909,s.22.
