Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrólestwoPolskiewokresienamiestnictwaIwanaPaskiewicza(1832-1856)...
dejchwilimógłbyćcofniętym.Pierwszyrazodrozbiorukrajuzdarzasięsposobnośćuzyskać
dlaPolskidwustronnymiędzynarodowyukład,konstytucyęuczynićjednymzjegowarunków,
awięcKrólestwuwjegostosunkachzImperatoremizRosyą,nadaćstanowiskojednejzestron
kontraktujących.RozumiałtowówczaswWarszawiejedenbyćmożeKrukowiecki,tenwłaśnie,
któregozbałamuconaopiniakrajuczynikozłemofiarnym”
39
.
Zawarcieporozumieniapolsko-rosyjskiegooznaczałoby,żeniemożnabyjużdłużejmówić
opodbojuprzezCesarstwojakotytuledodominacjiRosjinadKrólestwem.Wojskopolskieobro-
niłobybytswegopaństwa,chociażniewtakimkształcie,jakchciałManifestsejmowyiuchwała
detronizacyjna,ponownieopartegoopostanowieniatraktatuwiedeńskiego.Dalszeistnienie
państwapolskiegozostałobypotwierdzonewwalcezRosją,cowskazywałobynaczynnikpol-
skiejsiły.TenczynnikmusiałbywywieraćistotnywpływnasytuacjępublicznoprawnąKrólestwa
itobezwzględunato,jakzostałabyonaokreślonawefekcienegocjacjiprzedstawicieliwojska
zMikołajem.Od1832r
.trudnomówićoczynnikupolskiejsiłymilitarnej,skorowojskopolskie
przestałoistnieć,awięcpołożeniepaństwapolskiegobyłobezporównaniagorsze.
Czybyłyinnemożliwości?
Zprzedstawionychscenariuszywydarzeń,zjakimipotencjalniemogliśmymiećdoczy-
nieniawlatach1830-1831,wynika,żewkażdymprzypadkuustrojowopolitycznepołożenie
Królestwaniebyłobygorszeniżrzeczywiściemiałotomiejscenagrunciestatutuorganicznego
z26lutego1832r.;wdwuprzypadkachbyłobyononawetlepsze.Takwłaśnierzeczymiałyby
się,gdybywnoclistopadowądoszłodowspółpracywładzKrólestwazKonstantym,apóźniej
powiodłysięstaraniagen.J.Krukowieckiegowsprawiezawarciaugodypolsko-rosyjskiej.
Wanalizowanychprzypadkachstronapolskaniewykorzystałaistniejącejkoniunktury
,gdyż
zabrakłojejpolitycznejprzebiegłości,jakrównieżkoniecznegopoczuciarealizmu.Wrezultacie
wniektórychsytuacjachwystawianonapoważneryzykodalszybytpaństwowyKrólestwa,
czyniąctobezkoniecznejpotrzeby.
Ostatecznybilansitakniebyłnajgorszy,bopomimokolejnejklęskiwwojniezRosją,Kró-
lestwoutrzymałoinstytucjepaństwowe,chociażwokrojonymkształciewstosunkudostanu
z1815r
.NiedoszłodowcieleniapaństwapolskiegodoCesarstwa,acztakiezapowiedzipadały
podkoniecgrudnia1830r
.zustMikołajaijegonajbliższychwspółpracowników
40
.Uniknęli-
śmynajgorszego,alenależypamiętać,iżwcześniejutraciliśmymożliwośćuzyskanialepszych
rozwiązań,którebyływzasięguręki.
39
A.Wrotnowski,Porozbioroweaspiracjepolitycznenarodupolskiego,Kraków1898,s.107.
40
L.Mażewski,RosjawobecustrojowopolitycznegopołożeniaKrólestwaPolskiegowlatach1830-1833,[w:]Prze-
miany...,s.271-275.
24
