Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrólestwoPolskiewokresienamiestnictwaIwanaPaskiewicza(1832-1856)...
Odchodząceodnliberalizmu”władzeoświatowekierowałysię—zdaniemKucharzewskie-
go—nieufnościądooświatywyższej,dążeniemdostopniowaniaedukacjiwedługstanóworaz
odrzucaniemnauczanianaukpolitycznychifilozofii(wykładuprawanaturalnego).Nowapolityka
władzrosyjskichzmierzaładowykształceniaobywateliwielonarodowegoiwielowyznaniowego
CesarstwaRosyjskiego.Dlategowszyscyuczniowiemielibyćzapoznawanizjęzykiemrosyjskim,
historiąRosjiiobowiązującymustawodawstwem.Przedstawicielewładzpodkreślalinieroze-
rwalnyzwiązekoświatyzmoralnością(s.13-14).Zmianywrosyjskimsystemieoświatowym
znalazłyswójwyrazwustawieoszkołachśrednichiniższych,zatwierdzonejpodkoniec1828r.,
awprowadzonejwżyciew1832r
.Jejdopełnieniembyłaustawauniwersyteckaz1835r
.(s.16).
Autorskupiłswąuwagęnadanychstatystycznych,mającychwjegoprzekonaniuwzmocnić
tezęodwóchprzeciwstawnychmodelachoświaty:nświatłym”
,czyliliberalnym,oraznobskuranc-
kim”
,czylikonserwatywnym.Wskazał,żenawetwnliberalnym”KrólestwiePolskim,po1815r
.
rozpocząłsięprocesdemontowaniadotychczasowegosystemu,czegowyrazembyłspadekliczby
szkół.Oilew1815r
.funkcjonowało800szkółelementarnych,otylewwynikuwydaniaw1821r
.
przeznamiestnikaJózefaZajączkarozporządzenia,znoszącegoobowiązekponoszeniaopłat
narzeczszkół,liczbaszkółzaczęłaspadać.Wlatach1826/1827wKrólestwiedziałały763szkoły
elementarne,zaśwlatach1829/1830funkcjonowało766szkół(s.35).Sytuacjawszkolnictwie
średnimiwyższymwyglądałalepiej.WedługKucharzewskiego,różnicemiędzypolitykąoświa-
towąwRosjiiKrólestwiePolskimpo1820r
.(pozdymisjonowaniunświatłego”ministraoświaty
StanisławaPotockiego),możnasprowadzićdokonstatacji,żewRosjinreakcja”przebiegałabez
większychoporów,natomiastwKrólestwiengaszenieoświaty”przeprowadzanostopniowo,zpo-
wodusprzeciwuSejmu(s.28).Przejawemtegoprocesubyłoustanowienie1lipca1823r
.urzędu
KuratoriiGeneralnej(s.24).Urządten,pozasprawowaniemkontrolinadszkolnictwem,do1830r
.
niewypracowałjednakżadnejkoncepcjidokonaniajakichkolwiekzmianwsystemieoświaty
wKrólestwiePolskim(s.29).Wjakizatemsposóbmógłkierowaćprocesemngaszeniaoświaty”?
Wdalszejczęściautorwykazał,żerzeczywista,czyliopartanafaktachuchwytnychstaty-
stycznie,zapaśćsystemuedukacjinastąpiławwynikuwydarzeńnocylistopadowej,jednaknie
opisałtegozjawiskaszczegółowo(s.46)iniedokonałjegooceny.Najwięcejuwagi—obokzjawi-
skaprzejściowejredukcjiszkolnictwaśredniegodoczterechklasniższychwlatach1831-1833
—KucharzewskipoświęciłwywiezieniuzWarszawydoRosjizbiorówbibliotecznych,likwidacji
uniwersytetuorazTowarzystwaPrzyjaciółNauk.Zauważyłwprawdzie,żerepresjebyływymie-
rzoneprzeciwkonzbuntowanympoddanym”
,aniewprostprzeciwkokulturzepolskiej,aleniewy-
prowadziłztegofaktuwniosków,pozakonstatacją,żenastąpiłozubożeniezbiorówbibliotecznych
wWarszawie(s.85-86).Autorodnotowałponadto,żewroku1840i1842częśćzbiorówbiblio-
tecznychwywiezionychdoPetersburga(conajmniej20tys.tomów),zostałazwrócona(s.95-96).
Wrozdzialetrzecimscharakteryzowanyjestnnowykursszkolny”wKrólestwiePolskim,
wprowadzonyustawąszkolnąz1833r.,wzorowanąnamodeluprzyjętymwcałejRosji.Wpraw-
dzieautorjednoznacznienegatywnieoceniłzmiany,jakoidącewkierunkunobskurantyzmu”
,
26
