Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojciechTurek,SzkolnictwowKrólestwiePolskimwświetlemonografii...
jednaknajpoważniejsząznich,jakąodnotowałwtejczęściwywodu—odsunięcieodnaucza-
niazakonupijarów,atakżelikwidacjakilkuszkółprowadzonychprzezinnezakony—trudno
ocenićjakoprzejawzwrotukuprzeszłości,czyteżnkasowania”oświaty,chybażewystępujesię
zpozycjizwolennikaszkołystrictewyznaniowej(s.119-120,121,167).Kucharzewskiocenił,
żewnowymsystemie:nJęzykwykładowypozostałwszkołachpolski,leczduchsamejustawy,
abardziejjeszczepóźniejsze,szczegółowejejrozwinięcie(ł)oznaczałyzerwanieztemizasadami
oświatynarodowej,którezaszczepionezostałyprzezKomisjęEdukacyjną(ł),które(ł)prze-
szłydoustawzr
.1808,1812,1819,1820”(s.121-122).Wprawdzienobskurantyzm(rozwinął)
śmiałoskrzydładolotu”
,jednaktendencjeunifikacyjnewznaczeniupolitycznymnnieznalazły(ł)
jeszczepełnegowyrazuwustawie1833r
.”(s.122).Trudnoniezauważyć,żeignorującwymowę
faktówKucharzewskinakartachswejksiążkiuparciedowodziłprawdziwościtezy,żepolityka
nobskurantyzmu”orazjednoczesnegozwalczaniapolskościbyłaimmanentnącechąoświatowej
politykirosyjskiejwKrólestwiePolskim,natomiastpolitykanliberalna”wswejistociezawsze
służyłainteresowipolskiemu.
Charakteryzującpolitykęoświatowąpo1833r.,autorwskazał,żejejcelembyło—obok
szerzenianaukipołączonejzmoralnością—dostarczeniemłodzieżywiedzynstosowniedostanu”
.
PodobniesytuacjawyglądaławRosji,gdziegimnazjabyłyprzeznaczonedladzieciszlacheckich
iurzędniczych,szkołypowiatowedladziecirzemieślnikówikupców,zaśszkołyelementarnedla
ludzinnajniższejklasy”(s.124).Rzekomoradykalnezmianywsystemieszkolnictwawgruncie
rzeczysprowadziłysiędousunięciaprzedmiotunhistorianaturalna”orazzubożeniawykładu
geometrii(s.126in.).Wprowadzonorównieżwżycie—projektowany,aleniezrealizowany
wokresieprzed1830r
.—wykładjęzykarosyjskiegowwymiarze18godzintygodniowowczte-
rechpierwszychklasachgimnazjum,czyliprzeciętnie4godzinwjednejklasieorazwpodobnym
wymiarzewszkołachobwodowych(s.132,134).Wpóźniejszychklasachgimnazjumliczbagodzin
nauczaniajęzykarosyjskiego,nieliczącliteraturyrosyjskiej,zmniejszałasiędo3godzintygodnio-
wo.Kucharzewskioceniłzakresnauczaniarosyjskiegowszkołachjakonznaczny”(s.134).Jedną
znajważniejszychkonsekwencjiobowiązkowegoipowszechnegonauczaniajęzykarosyjskiego
byłowprowadzenieod1837r
.obowiązkundostatecznej”(jednaknie:ndobrej”albondoskona-
łej”!)znajomościjęzykarosyjskiegoprzezprzyjmowanychdopracyurzędników(s.151,152).
Czwartyrozdziałpoświęconodrobiazgowemuopisowifunkcjonowaniasystemuoświato-
wegopo1833r
.Autoruznał,żenamiestnikI.Paskiewiczsprzeciwiałsięnadmiernemurozwojowi
oświaty,jednakustanowienieprzezpetersburskiDepartamentRadyPaństwadosprawKróle-
stwaPolskiego,finansowaniaprzezskarbKrólestwa1/3kosztówfunkcjonowaniawszystkich
szkół—podczasgdywcześniejszkołyelementarnebyływcałościfinansowaneześrodków
społecznych—świadczyłooprzeciwnejtendencji,tj.wspieraniurozwojuszkolnictwawmiarę
posiadanychmożliwości(s.150,169).Ponadtow1834r
.wprowadzonoobowiązekopłacania
składeknarzeczjużistniejącychszkółelementarnych.Obowiązektenzostałzniesionyw1851r
.
(s.170-171).PodsumowującstanoświatywKrólestwie,Kucharzewskioceniłże:nJęzykpolski
27
